Daniel 2 (SUSU)
1 Nebukadansari xa mangɛya ɲɛ firin nde ra, a naxa xiye nde sa. A xaxili naxa ifu han a mu nɔ xide. 2 A naxa karamɔxɔɛe, sematoee, mandurulae, nun Babilɔn sɛrɛxɛdubɛe xili alako e xa a xa xiye tagiraba a bɛ. E naxa fa, e ti a ya i. 3 Mangɛ naxa a masen e bɛ, «N xiye nde nan saxi, naxan bara n xaxili ifu. A xɔli n ma n xa na xiye kui ife kolon.» 4 Babilɔn sɛrɛxɛdubɛe naxa mangɛ yaabi Arami xui ra, «Muxu xa Mangɛ, Ala xa simaya fi i ma. I xa xiye yaba i xa konyie bɛ, alako muxu xa na tagiraba i bɛ.» 5 Mangɛ naxa a fala sɛrɛxɛdubɛe bɛ, «N ma natɛ tongoxi nan ya: Xa wo mu n ma xiye nun a kui ife tagiraba n bɛ, n wo ibolonma nɛ a xuntun xuntunyie ra, n wo xa banxie fan kana. 6 Kɔnɔ xa wo nɔ n ma xiye nun a kui ife tagirabade n bɛ, n harige nun binyɛ gbegbe fima nɛ wo ma. Awa, wo n ma xiye nun a kui ife tagiraba n bɛ keren na.» 7 E naxa mangɛ yaabi, «Mangɛ, i xa na xiye masen muxu bɛ alako muxu xa a tagiraba i bɛ.» 8 Mangɛ naxa a fala e bɛ, «N a kolon wo wama waxati tongofe a fe ma, barima wo a kolon n mu n ma natɛ tongoxi kanama! 9 Kɔnɔ xa wo mu n ma xiye tagiraba n bɛ, wo birin fama nɛ na ɲaxankatɛ sɔtɔde. Wo wama n madaxufe wule nan na han n xa n ma natɛ masara. Wo n ma xiye tagirabama n bɛ na nan ma keren na, alako n xa a kolon wo fata na rabade.» 10 Sɛrɛxɛdubɛe naxa mangɛ yaabi, «Mangɛ, mixi yo mu na yi duniɲa bɛndɛ fuɲi fari naxan nɔma yi yaamari rabade. Na nan a toxi mangɛ yo mu na naxan yi fe mɔɔli maxɔrinma a xa karamɔxɔɛe, sematoe, nun sɛrɛxɛdubɛe ma, hali a sɛnbɛ to gboxi. 11 I naxan maxɔrinxi, na xɔrɔxɔ. Mixi yo mu nɔma na yaabi sode i yi ra fo alae, kɔnɔ nee mu dɔxɔxi adamadie tagi.» 12 Na kui, mangɛ naxa xɔnɔ e ma, a bɔɲɛ naxa te han a yamari fi Babilɔn lɔnnilae birin xa faxa. 13 Mangɛ to yaamari fi lɔnnilae birin xa faxa, xɛɛrae naxa siga Daniyɛli nun a booree fende alako e xa e fan faxa. 14 Mangɛ kantamae xunyi Ariyoki to mini Babilɔn lɔnnilae faxade, 15 Daniyɛli naxa a maxɔrin mayandi ra, «Munfe ra mangɛ yi yaamari xɔrɔxɔɛ mɔɔli fixi?» Ariyoki naxa na tagi raba Daniyɛli bɛ. 16 Na tɛmui Daniyɛli naxa siga mangɛ yire, a fa a mayandi a xa tɛmui nde fi a ma alako a xa nɔ na xiye nun a kui ife fasaride a bɛ. 17 Daniyɛli naxa siga a xɔnyi, a yi fe birin masen a boore Xananiya, Mikayeli, nun Asaraya bɛ. 18 A naxa a fala e bɛ, e xa Koore Ala makula a xa kinikini e ma, a xa yi gundo masen e bɛ, alako Daniyɛli, a booree, nun Babilɔn lɔnnilae birin naxa faxa. 19 Na kɔɛ ra, Ala naxa na xiye xa gundo masen Daniyɛli bɛ laamatunyi ra. Daniyɛli naxa Koore Ala tantu 20 yi masenyi ra, «Ala xili xa tantu tɛmui birin,dan mu na naxan ma, 21 barima a tan nan gbe na fe kolonyi nun sɛnbɛ ra.A tan nan waxati nun a kɛɲa masarama.A tan nan mangɛe bama,a tan nan mangɛe rasabatima.A lɔnni fima lɔnnilae ma,a xaxili fanyi fima xaxilimae ma. 22 A gundo tilinxi makɛnɛnma,a fe nɔxunxi raminima naiyalanyi ra. 23 N benbae Marigi Ala,n i matɔxɔma, n i tantuma,lɔnni nun sɛnbɛ xa fe ra i naxan fixi n ma.I bara n nakolon fe ma, muxu naxan maxɔrinxi i ma,i bara muxu rakolon mangɛ xa xiye ra.» 24 Na tɛmui Daniyɛli naxa siga Ariyoki yire, mangɛ yaamari fi naxan ma a xa Babilɔn lɔnnilae faxa. A naxa a fala a bɛ, «I naxa Babilɔn lɔnnilae faxa. I xa n mati mangɛ xɔnyi, n xa a xa xiye tagi raba a bɛ.» 25 Ariyoki naxa Daniyɛli mati mangɛ yire keren na, a fa a fala a bɛ, «Mangɛ, n bara Yudayaka nde to na mixi suxuxie ya ma, naxan nɔma i xa xiye tagi rabade.» 26 Mangɛ naxa Daniyɛli maxɔrin, naxan xili Beletesasari, «I tan nɔma n ma xiye nun a kui tagirabade n bɛ?» 27 Daniyɛli naxa mangɛ yaabi, «Mangɛ, i fe nɔxunxi naxan maxɔrinxi lɔnnilae, sematoe, karamɔxɔɛe, nun mandurulae ma, e mu nɔma na tagirabade. 28 Kɔnɔ Ala, naxan na koore ma, a tan nan nɔma fe nɔxunxie makɛnɛnde. A bara Mangɛ Nebukadansari rakolon naxan fama rabade. I xa xiye nun i xa laamatunyie nan ya, i naxan toxi i xa sade ma. 29 Mangɛ, i to i sa, i naxa i maɲɔxun fee ma, naxee fama rabade. Na kui, naxan fe nɔxunxie makɛnɛnma, a bara i rakolon fee ma naxee fama rabade. 30 Xa yi fe nɔxunxie bara makɛnɛn n bɛ, na mu rabaxi xɛ barima n ma lɔnni to gboxi boore gbe bɛ. Yi bara makɛnɛn n bɛ alako mangɛ xa na kui kolon a naxan maɲɔxunxi a xaxili ma.» 31 «Mangɛ, i bara gɛmɛ masolixi belebele to i xa laamatunyi kui. A nu tixi i ya ra, a nu yanbafe, a nu magaaxu. 32 A xunyi nu yailanxi xɛɛma ra, a kanke nun a bɛlɛxɛ gbeti ra, a furi nun a tabe yɔxui ra, 33 a bɛlɛnyi wure ra, a sanyi wure nun bɛndɛ ra. 34 I nu a matofe tɛmui naxɛ, gɛmɛ nde naxa ibɔɔ, kɔnɔ adama bɛlɛxɛ xa mu a bɔɔxi. Gɛmɛ ibɔɔxi naxa sin na gɛmɛ masolixi sanyi ma, naxan nu yailanxi wure nun bɛndɛ ra. A naxa e i wuru. 35 Wure yo, bɛndɛ yo, yɔxui yo, gbeti yo, xɛɛma yo, na birin naxa iwuru, a lu alɔ sansi xɔri fenta lonyi ma, foye naxan fama sogofure ra. Kɔnɔ gɛmɛ naxan sinxi gɛmɛ masolixi ma, na naxa findi geya belebele ra, a bɔxi birin nafe.» 36 «Xiye nan na ki. Yakɔsi muxu xa a tagiraba mangɛ bɛ. 37 Mangɛ, mangɛe xa mangɛ na i tan na, barima Koore Ala nan na mangɛya fixi i ma sɛnbɛ nun binyɛ ra. 38 A tan nan i dɔxɔxi mixi, sube, nun xɔni birin xun ma. A bara na nɔɛ fi i ma. Na nan na ki, i tan nan na xɛɛma xunyi ra. 39 I na dangi, mangɛya gbɛtɛ kelima nɛ naxan sɛnbɛ xurun i bɛ. Na dangi xanbi, mangɛya saxan nde naxan luma alɔ yɔxui, na fan fama nɛ duniɲa birin yamaride. 40 Mangɛya naani nde nan fan fama, naxan xɔrɔxɔ alɔ wure. Wure se birin butuxunma ki naxɛ, na mangɛya fan a booree butuxunma na ki nɛ. 41 I bara a sanyie nun a sansolee to. E rafalaxi wure nun bɛndɛ masunbuxi nan na. Na nan a masenxi lanyi mu luma na mangɛya kui. Kɔnɔ sɛnbɛ nde tan luma nɛ na mangɛya kui alɔ na wure xɔrɔxɔɛ a masenma ki naxɛ. 42 Sansole naxee yailanxi wure nun bɛndɛ ra, a masenma nɛ a na mangɛya sɛnbɛ gbo, kɔnɔ sɛnbɛ yo mu a ra yire ndee. 43 I bara wure nun bɛndɛ masunbuxi to, na findixi na mixie nan na, naxee lanyi xirima e boore tagi, kɔnɔ na lanyi mu xirima a fanyi ra, alɔ wure nun bɛndɛ mu a bore suxuma a fanyi ra ki naxɛ.» 44 «Na mangɛe xa waxati, Koore Ala mangɛya nde raminima nɛ naxan mu kanama abadan. Na mangɛya mu luma ɲama gbɛtɛ xa yaamari bun ma. A fama nɛ na mangɛya birin iwurude. A mu kanama abadan. 45 Na kui i bara na gɛmɛ to, naxan kelixi geya ma kɔnɔ mixi bɛlɛxɛ xa mu a bɔɔxi. Na gɛmɛ bara wure, yɔxui, bɛndɛ, gbeti, nun xɛɛma iwuru. Ala Xungbe bara mangɛ rakolon yi fee ma naxee fama rabade. Yi xiye nɔndi yati nan a ra. N naxan birin tagirabaxi i bɛ, i lanma i xa la a ra.» 46 Na tɛmui Mangɛ Nebukadansari naxa a yatagi rafelen bɔxi ma Daniyɛli bun ma. A naxa yaamari fi a sɛrɛxɛ nun surayi xa ba a bɛ. 47 Mangɛ naxa a masen Daniyɛli bɛ, «Wo Marigi Ala xungbo alae birin bɛ, a tan nan na mangɛe birin Marigi ra. A gundoe makɛnɛnma, alɔ a yi gundo makɛnɛnxi i bɛ ki naxɛ.» 48 Mangɛ naxa Daniyɛli binya, a naafuli gbegbe fi a ma. A naxa a findi xunyi ra Babilɔn bɔxi nun lɔnnilae birin xun ma. 49 Daniyɛli naxa mangɛ maxandi a xa a lu Sadiraki, Mesaki, nun Abedinego fan xa mangɛ wali raba Babilɔn bɔxi ma. Daniyɛli naxa findi mangɛ Nebukadansari rasima ra.