Deuteronomy 1 (TBIAOTANT)
1 Akɨnafarir kamɨn aven itir akaba, Moses da Israelian gumazamizibav keme. Dughiar kamɨn, me gumazamiziba puvatɨzir danganim aghuigha an iti. Kar Jordanɨn Fanemɨn boroghɨn aruem anadi naghɨn itir danganim. Danganir zarir me itir kam, Supɨn nguibamɨn boroghɨn ikia, egha bar mɨsɨngi. Ezɨ Paranɨn nguibam, vongɨn amadaghan iti, ezɨ Tofelɨn nguibam, ko Labanɨn nguibam, ko Haserotɨn nguibam, ko Disahapɨn nguibam, da vongɨn amadaghan itima, Israelia dar tongɨn iti. 2 Gumazitam ti Sainain Mɨghsɨamɨn ikegh Kades Barnea mangɨsɨ 11plan aruebar Idomɨn kantrin mɨghsɨaba atugh mangam. 3 Ezɨ Israelia fomɨra Isipɨn kantri ategha iza 40plan azeniba danganir kamɨn arui. Dughiar kam, namba 40ɨn azenim, an namba 11ɨn iakɨnimɨn, an dughiar faragha zuim otozɨ, Moses Ikiavɨra Itir God a mɨkemezir bizibar gun me mɨgei. 4 Ikiavɨra Itir God, Amorian Atrivim, Sihon, abɨrazir dughiamɨn gɨn, bizir kaba otifi. Atrivim Sihon Hesbonɨn nguibar ekiam gativagha an gari. Ezɨ uaghan Ikiavɨra Itir God, Basanɨn danganimɨn Atrivim Ok anebɨra. Ok, a Astarotɨn nguibam ko Edrein nguibam gativagha aningɨn gari. 5 Dughiar kamɨn Israelia Jordanɨn Fanemɨn, aruem anadi naghɨn, Moapian nguazimɨn itima, Moses Akar Gavgavir kabar gumazamizibav gɨa men sure gamua ghaze: 6 “E Sainain Mɨghsɨamɨn itir dughiamɨn, Ikiavɨra Itir God, en God, kamaghɨn e mɨgɨa ghaze:“ ‘Ia dughiar bar ruarimɨn mɨghsɨar kamɨn boroghɨn iti. Ian dughiar kagh itim, a iza kamaghɨra tu. 7 Ia dɨkavigh danganir kam ategh, egh Amorian mɨghsɨaba itir danganim, ko an boroghɨn itir danganibar mangɨ. Kar Jordanɨn danganir zarim ko mɨghsɨaba itir danganiba, ko sautɨn amadaghan itir nguazir mɨsɨngiziba, ko Mediterenianɨn Ongarir Ekiamɨn dadarimɨn itir nguaziba. Egh ia Kenanian nguazim ko nguazir Lebanonɨn Mɨghsɨabar vongɨn itiba sara inigh mangɨ Yufretisɨn Faner Ekiamɨn tugh. 8 Ia oragh! Nguazir kaba bar, kɨ ia ganɨdi. Kɨ Ikiavɨra Itir God, kɨ ian inazir afeziaba, Abraham, Aisak, ko Jekop, ko men ovavir borir gɨn otivamiba, nguazir kaba isɨ me danɨngasa me koma akam akɨrigha gɨfa. Eghtɨ ia datɨrɨghɨn dɨkavigh mangɨ da inigh dar apiagh ikɨ.’ ” 9 Egha Moses gumazamizibav gɨa ghaze, “Kɨ faragha kamaghɨn ia mɨkeme, ‘Kɨ ia gativagh ian ganamin ingangarim, a bar ekefe. Kɨ uabɨram a damuva avegham. 10 Ikiavɨra Itir God, ian God, ia gamizɨ, ia borir avɨriba bategha, bar avɨrasemegha iti. Ian dɨbobonim, overiamɨn itir mɨkovezibar dɨbobonimɨn mɨn ghu. 11 Nan ifongiam kamakɨn. Ikiavɨra Itir God, a en inazir afeziabar God, a uan akar dɨkɨrɨzimɨn gɨn mangɨ, ia damightɨ ia guizbangɨra bar avɨrasemeghɨva ian gɨn otivamin dɨbobonim, ian dɨbobonir datɨrɨghɨn itim bar a gafiragham. Eghtɨ a uaghan ian bizibar amutɨ, da bar deragh otivam. 12 Eghtɨ kɨ manmaghɨra uabɨra ian osɨmtɨziba ko ian akamadariba akɨram? Kɨ uabɨra dar amuan iburagham. 13 Kamaghɨn amizɨ, ia fofozir gumazir aghuitaba ko, gumazir deravɨra nɨghnɨgha biziba tuisɨzitaba, me ian gumazir dapanibar ikɨsɨ me amɨsefegh. Ia uan anababar tongɨn vaghvagh me amɨseveghtɨ, kɨ me ginabaghtɨ me ia gativagh ian ganam.’ 14 Kɨ kamaghɨn ia mɨkemezɨ, ia na ikaragha ghaze, ia kamaghɨn damuasa ifonge. 15 Kamaghɨn, ia uari uan anababar tongɨn vaghvagha mɨsevezir fofozir gumaziba ko, gumazir dapanir aghuir gumazamiziba deravɨra me gɨfoziba, kɨ me ini. Kɨ me amɨsevezɨ, men marazi 1,000plan gumazamizibar garima, marazi 100plan garima, marazi 50plan garima, marazi 10plan gari. Ezɨ kɨ uaghan gumazir ekiar maba bar ian anababar tongɨn vaghvagha me amɨsefe. 16 “Egha dughiar kamɨn kɨ ian jasɨn kaba akar gavgavim me ganɨga ghaze, ‘Ia gumazamizibar akamadarir men tongɨn otiviba baraghamin dughiamɨn, ia deraghavɨra kuariba arigh da baragh. Egh akamadariba bar deraghvɨra da tuisɨgh. Kar ti, ian namakar pumuningɨn tongɨn itir akamadariba, o akamadarir ian namakaba ko ikɨzir igharazibar gumazamizir ian tongɨn itiba, ia uaghara deravɨra da baragh guizɨn arazimɨn gɨn mangɨ da tuisɨgh. 17 Kɨ kamaghɨn me mɨkeme: Gumazim a ziam iti o ziam puvatɨ, ia arazir vamɨran gɨn mangɨ bar men araziba tuisɨgh. God uabɨ kotɨn dughiamɨn nɨghnɨziba ia danɨngam, eghtɨ ia gumazitamɨn atiatingan markɨ. Eghtɨ osɨmtɨzim bar ekeveghtɨ, ia anekɨran iburaghɨva, a inigh na bagh izɨtɨ, kɨ a baragham.’ 18 Egha dughiar kamɨn bizir igharazir ia uaghan damuamiba sara kɨ ian sure gami.” 19 Moses ua kamaghɨn mɨgei, “Ikiavɨra Itir God, en God, e damuasa mɨkemezɨ moghɨn, e ami. E dughiar kamɨn dɨkavigha Sainain Mɨghsɨam ategha ghua danganir bar kuramɨn zui, kar gumazamiziba puvatɨzir danganim. E ghuavɨra ikia Amorian mɨghsɨaba itir danganimɨn otivigha Kades Barnean otifi. 20 Ezɨ kɨ kamaghɨn ia mɨgɨa ghaze, ‘E datɨrɨghɨn Amorian mɨghsɨaba itir danganimɨn otifi. Ikiavɨra Itir God, en God, nguazir kam datɨrɨghɨn ia danɨngasava ami. 21 Ia gan! Ikiavɨra Itir God, ian God nguazir kam isa ia ganigha gɨfa. Ia dɨkavigh mangɨ a inigh, mati Ikiavɨra Itir God, ian inazir afeziabar God, a ia mɨkemezɨ moghɨra, ia a dapiagh. Egh atiatingɨva okam nɨghnɨghan markɨ.’ 22 “Ezɨ ia bar moghɨram iza na mɨgɨa ghaze, ‘E gumazitaba amangightɨ me en faragh mangɨ, mongegh nguazir kamɨn ganigham. Egh me tuavir bar aghuitam en akaghtɨ e an mangam. Me e mɨkɨm suam nguibar ekiar kaba, da manmaghɨra gari.’ 23 “Ezɨ kɨ oregha ghaze, e akar kamɨn gɨn mangɨtɨ a ti deragham. Egha uan 12plan anababar aven, kɨ vaghvagha dar aven gumazir maba amɨsefe, eghtɨ 12plan gumaziba mangam. 24 Egha me dɨkavigha mɨghsɨaba itir danganimɨn pɨn ghua, Eskolɨn Danganir Zarimɨn otivigha moga garagha rui. 25 Egha me dagher nguazir kamɨn otivir maba inigha ua iza e ganigha ghaze, ‘Nguazir Ikiavɨra Itir God, en God, datɨrɨghɨn e ganɨdir kam, a bar dera.’ 26 “Me kamaghɨn mɨkemezɨ, ia ua Ikiavɨra Itir God, ian Godɨn akaba batuegha kantrin kamɨn ghuavanangan aghua. 27 Ia uan purirpenibar ikia uarir tongɨn mɨgɨrɨgɨar avɨribagh amua uarigh imoba ghaze, ‘Ikiavɨra Itir God e gifongezir puvatɨ. Egha kamaghɨn an e isɨ Amorian dafarim datɨghtɨ me e gasɨghasɨghasa, a Isipɨn kantrin e inigha azenan ize. 28 E tizim bagh danganir kamɨn mangam? Gumazir e nguazir kamɨn mongɨva an ganasa amangiziba, ua izegha kamaghɨn e mɨgɨa ghaze, Gumazamizir nguazir kamɨn itiba bar gavgavigha agharapaniba bar ruari, ezɨ men dɨbobonim, en dɨbobonim bar a gafira. Ezɨ me itir nguibar ekiaba, da avɨnizir dɨvaziba bar overiamɨn ghuavanabogha bar isɨn mar iti. E uaghan men garima, gumazir dafabara men tongɨn iti. Me ti gumazir bar ruarir fomɨra itim Anak, an ovavir boribara!’ 29 “Ezɨ kɨ kamaghɨn ia mɨgei, ‘Ia gumazamizir kabar atiatingan markɨ. 30 Ikiavɨra Itir God, ian God, a fomɨra Isipɨn kantrin aven ian akurazɨ ia ganizɨ moghɨn, a datɨrɨghɨn ian faragh mangɨ ia bagh apanibav sogham. 31 Ia faragha gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn itima, Ikiavɨra Itir God, ian God, a ian akuragha ia inigha ia atera izavɨra ikia nguazir ia datɨrɨghɨn itir kamɨn oto. Ezɨ an arazir kam, ia an ganigha gɨfa. A mati afeziam uan borim ghurafazɨ moghɨn, ia gami.’ 32 Kɨ kamaghɨn ia mɨgeima, ia akar kam barazir puvatɨgha, nɨghnɨzir gavgavim Ikiavɨra Itir God, ian Godɨn itir puvatɨ. 33 A ian faragha ghua tuavim ian akagha danganir ia purirpeniba asamim ian aka. Egha a dɨmagaribar, avivzariar ekiamɨn aven ian faragha ghua, aruebar mati, ghuariar ruarir ekiamɨn mɨn ia gisɨn faragha zui.” 34 Egha Moses me mɨgɨa ghaze, “Ia mɨgɨrɨgɨar avɨribagh amima, Ikiavɨra Itir God ia baragha ghua ian anɨngaghegha bar pamtemɨn mɨgɨa ghaze, 35 ‘Ia gumazamizir bar kuraba, ian tav nguazir aghuir kɨ ian inazir afeziabar anɨngasa me koma akam akɨrizimɨn mangan kogham. Bar puvatɨgham. 36 Kɨ garima, Jefunen otarim, Kalep, a bar na baghavɨra ikia nan gɨn zui. Kamaghɨn amizɨ, a uabɨra mangɨ nguazir kamɨn ikiam. Eghtɨ nguazir a ghua ganizir kam, kɨ a isɨ a ko, an ovavir boribar anɨngam.’ 37 “Ian arazir kam, Ikiavɨra Itir God gamima, a uaghan bar na basemegha kamaghɨn mɨgei, ‘Moses, nɨ uakan, nɨ nguazir kamɨn aven mangan kogham. 38 Eghtɨ nɨn akurvazir gumazim Josua, a Nunɨn otarim, a uabɨra mangam. Nɨ gavgavim isɨ Josuan nɨghnɨzim danightɨ, a Israelia inigh men faragh mangɨ nguazir kam inigh a dapiam.’ 39 “Egha gɨn Ikiavɨra Itir God, kamaghɨn bar e mɨgei, ‘Ian borir aghɨrir datɨrɨghɨn itiba kamaghɨn fozir puvatɨ, bizir tizim a ikufi, ezɨ bizir tizim a dera, merara nguazir kamɨn aven mangam. Borir kabara, ia me mɨgɨa ghaze, Apaniba me mɨsueghtɨ me arɨghiregham. Eghtɨ kɨ nguazir kam me danightɨ, me a inigh a dapiagh an ikiam. 40 Ezɨ ia gumazamizir aruaba, ia datɨrɨghɨn uamategh gumazamiziba puvatɨzir danganimɨn mangɨ. Egh Ongarir Aghevim bagha zuir tuavimɨn mangɨ.’ 41 “Egha ia na mɨgɨa ghaze, ‘Moses, e Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn arazir kuram gami. Egh e datɨrɨghɨn Ikiavɨra Itir God e mɨkemezɨ moghɨn mangɨ mɨsogham.’ Egha ia ghaze, Mɨghsɨaba itir danganimɨn itir gumaziba, da pura biziba. E me dɨkabɨnamin gavgavim iti. Egha ia vaghvagh mɨdorozimɨn biziba suigha me dɨkabɨnasava ami. 42 “Ezɨ Ikiavɨra Itir God kamaghɨn na mɨgɨa ghaze, ‘Nɨ ikiangsɨzir kam me danɨng: Me mɨdorozim bagh mangan markɨ. Kɨ me ko mangɨ men akuraghan koghtɨ, apaniba bar me abɨnigham.’ 43 Ezɨ kɨ Ikiavɨra Itir Godɨn akar kamɨn gun ia mɨgei. Ezɨ ia an akam barazir puvatɨ. Ia an akam batuegha, uari fa ifaghata dɨkavigha apanibav soghasa mɨghsɨaba itir danganimɨn ghue. 44 “Ezɨ Amorian mɨghsɨaba itir danganir kamɨn itiba, aparir ivibar mɨn okoruabar mɨn mɨgha iza ian agɨntɨgha ghua Idomian mɨghsɨaba itir danganimɨn ghua, Hormanɨn nguibar ekiamɨn otogha bar ia dɨkabɨra. 45 Kamaghɨn amizɨ, ia uarir akurvaghasa Ikiavɨra Itir Godɨn diava arai. Ezɨ a tong ia baraghizir pu. Bar puvatɨ. 46 Ezɨ bizir kam bangɨn ia dughiar bar ruarimɨn Kadesɨn ike.”
In Other Versions
Deuteronomy 1 in the BOHNTLTAL
Deuteronomy 1 in the KBT1ETNIK