Judges 9 (TOMA)
1 Yeluɓaale, nii é ga Zedeyɔn, naa ná-doun zunui gila, nii é ga Aɓimelɛke, naa ɠa é liini kɛkɛni pɔ bɛ Sikɛme, é ɓɔɛ dee ná-pɛlɛyeɠei wu nuɓusɛiti pɔ, é ɠɛ ti ma: 2 «À Sikɛme nu wolaiti gaazaɠa, wo ɠɛ ti ma: ‹Leeni ɠa fizɔgai wo ma, Yeluɓaale ná-doun zunu ʋuulɔfelaiti (70) ti zei wo unda, ɓaa nu ɠila nɔ zei wo unda?› À ɠizɛ su ga wo ta ɠa ga ze, ada ga ɲama ɠilagi.» 3 Kɛkɛni ti liini ti naama wooiti daazeeli Sikɛme nu wolaiti kpein ma. Naati kpein ti ɠitoni Aɓimelɛke ʋa, mazɔlɔɔ ti ɠɛni ma: «Gi ta ʋe.» 4 Ti wali ɠae ʋuulɔfela (70) veeni zea, ti seɠe Ɓaale-Ɓelite lɛbi ʋɛlɛi wu. Aɓimelɛke nu ɲakaiti ta teʋeteʋe nuiti seɠeni ga naama walii, ti ʋilɛ polu. 5 Naa ʋoluma, é liini kɛɛɠɛ ná-taazuʋɛ Wofela, é kɛɛɠɛ Yeluɓaale ná-doun zunu ʋuulɔfelaiti (70) paa, é ti pɛ paani kɔtu ɠilagi maazu. Kɛni Yotame ɠila kpe, Yeluɓaale ná-doun zunui, nii gola lɔini ti zu, naa la ɠɛni zaani, tɔɔzei é lɔɔɠuni. 6 Sikɛme nu wolaiti kpein ta Ɓɛte-Milo nuɓusɛiti kpein ti ɠaalɛɛni ba, ti Aɓimelɛke zei ga masagi, ti naa ɠɛni sɛne gului wu Sikɛme, zalaɠa ɠɔtu ɠaaɠoozagi ɠobaʋɛ. 7 Naa kpein ge woni Yotame ma. É liini é lo Galizime gizei unmaʋɛ, é ɓɔɛni ti ʋɔ, é wooɠula la, é ɠɛ ma: À woilo gòo ma, Sikɛme nu wolaiti,ni wa pɔ ga GALA ge wo woomɛni! 8 Gulu wolaiti ti liini,ga ti gulɔi ziɛ masagi ma, é zei ti unda.Ti ɠɛni wolive wului ma:«Zei gi unda ga masagi.» 9 Kɛlɛ wolive wului ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma:«Gè ɓe mà waai ma wulɔi vee vai ʋa ɓaa,nii ta ɗa GALA ta nuɓusɛiti dɛbi la,gè li gè ɓɔɠɔ ɓɔlɔ ga gè zei guluiti unda?» 10 Guluiti ti ɠɛni naazu kooleɠoole gului ma:«Ʋa, è zei gi unda ga masagi!» 11 Kɛlɛ kooleɠoole gului ɠɛni ti ma:«Gè ɠɛlɛ mà nɛɛi ʋa, ta mà waa ʋagɔi,gè li gè ɓɔɠɔ ɓɔlɔ ga gè zei guluiti unda?» 12 Guluiti ti ɠɛni leezɛn ansaɠɔgi ma:«Ʋa, ɗɔun è zei gi unda ga masagi.» 13 Kɛlɛ leezɛn ansaɠɔgi ɠɛni ti ma:«Gè ɠɛlɛ nà-dɔɔi ʋa,nii é GALA ta nuiti koozunɛɛzu,gè li gè ɓɔɠɔ ɓɔlɔ ga gè zei guluiti unda?» 14 Názu ɠa guluiti kpein ti ɠɛni la ɠain ba wului ma:«Ʋa, è zei gi unda ga masagi.» 15 Ɠain ba wului ti wooɠaaʋoteni, é ɠɛ ti ma:«Ni wo-yiimai ɠana, wo gulɔi ziɛ mà,wo kɛ̀ ga masagi wo unda,à ʋa wo lɔɔɠu mà niinigi wu.Ni wa ɠɛlɛna, abui ɠa ɠula mà ɠaingiti su,é Liɓan sɛdele guluiti gala.» 16 Yotame ɠɛni ma mɔnɔ: «Niizu deɠɛmu, kisiɛ ʋagɔi ɠa wo bogai nɛi, ta sɔledai, Aɓimelɛke zei vai zu ga masagi? Faa ʋagɔ ɠana nɛi wo kɛai Yeluɓaale ná-pɛlɛyeɠei letema? Wo unfemai veeʋɛ bɛ nɛi, é zoloo ná-kɛɛwoti ʋagɔiti ma, niiti é ti ɠɛɛni? 17 Mazɔlɔɔ kɛ̀ɛ kɔɔi ɠɔɔni wo ʋɛ, é ɠikulani zɛnvui zu kɔɔmaʋɛ, é wo ɠulani Madiyan nuiti zea. 18 Wɔun, wo wuzeɠea kɛ̀ɛ ná-pɛlɛyeɠei laalɔɠɔma za, wo ná-doun zunuiti paani, zunu ʋuulɔfela (70), kɔtu ɠilagi maazu. Wo ná-botiɠɛ anzanui ná-doun zunui Aɓimelɛke lo Sikɛme ga masagi, tɔɔzei toɠa ga wo-ɠɛɛloin. 19 Ni kisiɛ ʋagɔi ɠana wo bogai za, ta sɔledai, Yeluɓaale letema, ta ná-pɛlɛyeɠei, Aɓimelɛke wo yiima vai ɠɛ wo ʋɛ, wa ɓalaa wo ziima vai ɠɛ! 20 Ni naa laade, abu ɠila ka ɠula Aɓimelɛke zu, nii a Sikɛme nu wolaiti gala, ta Milo ʋɛlɛyeɠei, abu ɠila ka ɠula Sikɛme nu wolaiti su, ta Ɓɛte-Milo nuiti, nii a Aɓimelɛke ɠala!» 21 Yotame ʋelani é li é lɔɔɠu Ɓeel, miná ɠa é yɛni ná, é maaɠooza kɛɛɠɛloin Aɓimelɛke ʋa. 22 Aɓimelɛke ɠɛni ga kundiɠii Izilayɛle unda kona saʋagɔ laawu. 23 Naa ʋoluma, GALA ge gooɠaaɠaalala yɛnvui lɔɔni Aɓimelɛke ta Sikɛme nu wolaiti zɔɠɔzu, naati ti wuzeɠeni daalɔɠɔma, 24 tɔɔzei faa ɲɔi ʋa é kɛɛni ga Yeluɓaale ná-doun zunu ʋuulɔfelaiti (70), naa ɠa a kɛ ti-ma ɲamai la Aɓimelɛke unma, tɔɔzei ti-ɠɛɛloin ʋe, tɔ ɠa é ti ʋaani, Sikɛme nu wolaiti ti ɓɔ ba. 25 Nii a kɛ ti zoo Aɓimelɛke la, Sikɛme nuiti, ti nuiti seini gizeiti unmaʋɛ, ti ti lɔɔɠu taa wolai ɠobaʋɛ, naama zunuiti ti ɠɛni loozu nuiti ma, niiti ti ɠɛni leʋesu ti ɠobaʋɛ. Ma wooi woni Aɓimelɛke ma. 26 Yeeta, Eɓɛde ná-doun zunui Gaale, ta kɛɛɠɛlointi ti ɠɛni leʋesu Sikɛme. Sikɛme nu wolaiti kpein ti laani da. 27 Ti liini ta-leezɛn ɓeleiti su, ti ma waaiti kula, ti ti ɓɛtɛ, ti koozunɛ vɛti ɠula, ti li ta-ɠalagi ná-pɛlɛi wu, ti daamii wo, ti ɓɔɔle, ti Aɓimelɛke ɠoto. 28 Eɓɛde ná-doun zunui Gaale ɠɛni ɠɛɛzu ma: «Ɓɛ ɠa é ga Aɓimelɛke, ɓɛ ɠa é ga Sikɛme, gi ʋa botii ɠɛ Aɓimelɛke ʋɛ? Yeluɓaale ná-doun zunui laade ɓaa, Zeɓule laade é ʋa ɠɛ ga ná-keelai? À botii ɠɛ Ɠamɔɔl zunuiti bɛ, nii é ga Sikɛme kɛɛɠɛ. Gɔun, leeni vaa zu gá botii ɠɛ Aɓimelɛke ʋɛ? 29 Ni nui ta a niima nuɓusɛiti ta-ɠundiɠilai veena zèa! Nà la Aɓimelɛke maaɠooza. Nà la ɠɛ Aɓimelɛke ma: ‹Li è ta ɓɔ ɗa-zalaʋusuiti ba, è ʋa è kɔɔi ɠɔ!› » 30 Zeɓule nii é ɠɛni ga taai ma ɠundiɠii, naa mɛnini nii Gaale boni, Eɓɛde ná-doun zunui, gola yiiɠaawanani. 31 É keelaiti teʋeni dɔɔɠuzu Aɓimelɛke ma, é ɠɛ ma: «Wɛlɛ, Eɓɛde ná-doun zunui Gaale, ta kɛɛɠɛlointi ti ʋaaʋɛ Sikɛme, ti taai wuzeɠea è laalɔɠɔma. 32 Kɛni niina è ɓaɠa ga kuai, wa nuɓusɛiti ti è ʋa, à lɔɔɠu ti ʋa ɓalaɠai zu. 33 Sobui, foloi a ɠulana, ɗa wuzeɠe è yei ti ma taa wolai zu. Siɛgi zu Gaale ta polu nuɓusɛiti ta wuzeɠena la è laalɔɠɔma, ɗa naa ɠɛ la, nii è-zɛbɛi a zoo da.» 34 Aɓimelɛke ta nuɓusɛiti ti ɠɛni polu, ti wuzeɠeni ga kuai, ti li ti lɔɔɠu Sikɛme ɠobaʋɛ, ti ɓɔɠɔ zeini su ga naanigɔ. 35 Eɓɛde ná-doun zunui, Gaale ɠulani, é lo taa ziɠidaʋɛ. Aɓimelɛke ta nuɓusɛiti kpein ti ɠɛni polu dɔɔɠu ʋelei zu, ti ɠulani kɛlɛma. 36 Gaale ti ɠaani, é ɠɛ Zeɓule ma: «Wɛlɛ nuɓusɛiti ba, ti gizei yeizu.»Zeɓule gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Gizeiti ma niinigi ɠa è kaazu ga numaa ʋe.» 37 Gaale ɠɛni ma mɔnɔ: «Nuɓusɛiti be ti yeizu zou zaamaʋɛ, bɛbɛi ɠa ʋaazu ga ungaiziɛ sɛne gului ma ʋelei.» 38 Zeɓule gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ɗa-ɓɔɛzuɠula ʋagɔiti ta mini, ɗɛi è ɠɛni ɠɛɛzu ma: ‹Ɓɛ ɠa é ga Aɓimelɛke, gi ʋa botii ɠɛ bɛ?› Nuɓusɛiti ta ga naa, è ɠɛni ti ʋɛlɛʋɛlɛsu? Liina niina è kɔɔi ʋɛɛ ba!» 39 Gaale loni Sikɛme nu wolaiti tuɠɔ, é kɔɔi ʋɛɛ Aɓimelɛke ʋa. 40 Aɓimelɛke ʋilɛni polu, é ʋela naa ʋa. Nu mɔinmɔin maawanani ti za, tanigaa ti looni, aisa ti ʋa zeeli taa ziɠidaʋɛ. 41 Aɓimelɛke ɠwɛni Aluma. Zeɓule Gaale ɓɛɛni ta kɛɛɠɛleaiti, ti la zooni ti ʋa yɛ Sikɛme. 42 Poluma zobui, Sikɛme nuɓusɛiti ti ɠulani ɓalaɠai zu. Naa woni Aɓimelɛke ma, 43 é ná-kɔɔɠɔ nuiti seɠeni, é ti ɠaaɠwɛ su ga seizu saʋagɔ, é lɔɔɠu ɓalaɠai zu, ti pelei ɓɔun. É kaai ma ga nuɓusɛiti ta ɠulazu taa wolai zu, é wuzeɠeni ti laalɔɠɔma, é ti zakpe. 44 Aɓimelɛke ta nu zeizu liegɔi é polu, ti vazani, ti loni taa ziɠidaʋɛ, nu ɓulu felegɔiti ti ʋuuni naati kpein ma, niiti ti ɠɛni ɓalaɠai zu, ti ti zakpe. 45 É laalɛɛni taai wu, é luʋa loni ba folo ɠila ɲɛgɛlɛin. Yɔvɛlɛɛ é ʋa leɠa taai zo, é zu nuɓusɛiti pɛ paa ti ɠɛni ná. É taai lokani, é kpoloi vaza ná. 46 Siɛgi zu Migedale-Sikɛme nu wolaiti ti naa mɛnini da, ti ʋelani ti li ti lɔɔɠu zeɠei zu, ta-ɠalagi Ɓelite ná-pɛlɛi wu. 47 É woni Aɓimelɛke ma ga Migedale-Sikɛme nu wolaiti pɛ ti ɠaalɛɛni ba. 48 Aɓimelɛke lɛɛni Salamon gizei ma, ta nuɓusɛiti ti ɠɛni polu. É zoovɛi zeɠeni, é gulu ɓekegi leʋega, é kula ba, é da ɠɔma. Naa ʋolu, é ɠɛni polu nuɓusɛiti ma: «Wo naa ɠaa, nii gè kɛai, à suvilɛ wo kɛ, eɠɛʋelei gè kɛai la.» 49 Nuɓusɛiti kpein ɛsɛ ge gulu ɓeke gilagila teʋeni, ti ʋilɛ Aɓimelɛke ʋolu. Ti liini ti gulu ɓekegiti pu zeɠei laaʋɛ, ti abui lo ba, ti naa ɠala, ta nii kpein é ɠɛni ná. Zekana ti Migedale-Sikɛme taaʋeaiti kpein undaaʋilini la, nu waagila (1.000) kɛɠala ɠɛni de, zunuiti ta anzanuiti. 50 Naa ʋoluma, Aɓimelɛke liini Teɓɛse. É laalɛɛni taai wu, é so. 51 Pɛlɛ ɠaaɠooza golai ɠɛni taa zaamaʋɛ, ʋɛ zunuiti ta anzanuiti ti ɠɛni lɔɔɠuzu ná, ta taa nu wolaiti. Ti daaɠuluni ɓɔɠɔ ma, ti lɛ kɔmaʋɛ. 52 Aɓimelɛke ʋaani pɛlɛ ɠaaɠoozagi ʋɔ bɛ, ʋɛ ná ɠɛni ga ti-lɔɔɠuzuʋɛ, é laalɛɛni bu, é maaɓuɠa pɛlɛlaʋɛ ʋa, ga é abui lo ba. 53 Názu ɠa anzanui ta molo ziɠa ɠɔtui looni la Aɓimelɛke nɔungi zu, é nɔunkalagi wolowolo. 54 Gaamago nɔ, é zunu loungoi lolini, nii é ɠɛni ná-kɔɔɠɔ zɔɔlai zeɠezu, é ɠɛ ma: «Ɗa-woɠa zɔkpɔi ɠula su, è pàa, naa ɠa a kɛ ti mina ɗa ga ɠɛ ma: ‹Anzanu ɠa é paani.› » Zunu loungoi bɔɔni, é za. 55 Izilayɛle zunuiti ti kaai ma ga Aɓimelɛke za, ɛsɛ ge liini ná-taazu. 56 Ʋele ɠana GALA ge Aɓimelɛke ná-faa ɲɔi zalani la tɔ ɓɔɠɔi ma, nii é kɛɛni ga kɛɛɠɛ, tɔɔzei kɛɛɠɛloun ʋuulɔfelaiti (70) paa vai ʋa. 57 GALA ge Sikɛme nuiti ta-vaa ɲɔi ʋotokulani tiya ɓɔɠɔi ma. Ʋele ɠana Yeluɓaale ná-doun zunui Yotame ná-foovooi laazeelini la.