Genesis 41 (SUSU)
1 Ɲɛ firin dangi xanbi, Misira mangɛ naxa xiye nde sa. Na xiye kui a tixi xure dɛ ra. 2 A naxa ninge fate fanyi solofere to mini ra xure kui, e na ɲooge donfe kalee tagi. 3 Na dangi xanbi, ninge solofere gbɛtɛ, naxee xɔsixi, nee naxa mini xure dɛ ra boore ningee sɛɛti ma. 4 Yi ninge xɔsixi solofere naxa yi ninge fate fanyi solofere don. Na nan lan Misira mangɛ naxa xunu. 5 A to gbilen a sa ra, a man naxa xiye gbɛtɛ sa. 6 Na xiye kui tɔnsɔɛ solofere fanyi tixi bili keren ma. 7 Na dangi xanbi, tɔnsɔɛ solofere gbɛtɛ, naxee xun xurun, foye bara e ragan, e tixi boore tɔnsɔɛe sɛɛti ma. Yi tɔnsɔɛ xunxurie naxa yi tɔnsɔɛ rafexi fanyie don. Na nan lan, Misira mangɛ naxa xunu. Na xiye nan na ki. 8 Na kuye iba, Misira mangɛ bɔɲɛ nu minixi. A naxa mandurulae nun karamɔxɔɛ birin xili. A naxa na xiyee masen e bɛ, kɔnɔ mixi yo mu sɔtɔ e ya ma, naxan nɔ a tagi rabade a bɛ. 9 Na tɛmui naxan a ɲɛngi sama mangɛ xa minse xɔn ma, na naxa wɔyɛnyi tongo a fa a fala Misira mangɛ bɛ, «N nan ma kanari ya xaranma nɛ to lɔxɔɛ. 10 Tɛmui dangixi, Misira mangɛ xɔnɔ nɛ a xa konyie ma. A naxa n suxu, a n balan sɔɔri mangɛ xa geeli kui, a nun naxan taami ganma mangɛ bɛ. 11 A tan nun n tan, muxu birin xiye sa nɛ kɔɛ keren kui naxan tagi lan a xa raba. Kankan xa xiye nu wama fe nde masenfe a kanyi bɛ. 12 Sɔɔri mangɛ xa Eburu konyi nde nan nu na geeli kui muxu ya ma. Muxu to na xiyee fala a bɛ, a naxa e birin fasari muxu bɛ. Muxu xiye naxee saxi, a naxa kankan gbe fasari a bɛ. 13 A birin dangi nɛ alɔ a xiye tagi raba muxu bɛ ki naxɛ. Misira mangɛ bara n tan nagbilen n walide fori, kɔnɔ a bara boore gbaku wuri ma.» 14 Misira mangɛ naxa xɛɛrae xɛɛ Yusufu yire. E naxa a ramini geeli kui a ikɔrɛxi ra. E naxa a xunyi bi, e sose gbɛtɛe ragoro a ma, e siga a ra Misira mangɛ yire. 15 Misira mangɛ naxa a masen Yusufu bɛ, «N bara xiye nde sa. Mixi yo mu nɔxi a tagi rabade, kɔnɔ n bara a mɛ i tan xiye tagi rabama e na naxan fala i bɛ.» 16 Yusufu naxa Misira mangɛ yaabi, «N tan mu a ra. Ala nan Misira mangɛ xa xiye tagi rabama a bɛ.» 17 Misira mangɛ naxa a masen Yusufu bɛ, «N ma xiye kui n tixi xure dɛ ra. 18 N naxa ninge fate fanyi solofere to mini ra xure kui, e na ɲooge donfe kalee longori ra. 19 Na nan lan, ninge solofere gbɛtɛ naxa te e xanbi ra, e xɔsixi han. E ganyanxɔri birin saxi kɛnɛ ma. Han to n mu na ninge xɔsixi mɔɔli to Misira bɔxi ma. 20 Na ninge xɔsixi xun nakanaxie naxa na ninge solofere fate fanyi don. 21 Kɔnɔ na dangi xanbi, mixi yo mu nɔ a kolonde xa e bara e don. E xa xɔsi mu masara. Na nan lan, n naxa xunu.» 22 «Na tɛmui n man naxa xiye gbɛtɛ sa. Tɔnsɔɛ rafexi fanyi solofere tixi bili keren ma. 23 Na dangi xanbi tɔnsɔɛ xunxuri solofere gbɛtɛ, foye naxee raganxi, nee naxa mini booree sɛɛti ma. 24 Tɔnsɔɛ ponpoee naxa na tɔnsɔɛ solofere fanyi don. N bara na fala mandurulae bɛ, kɔnɔ mixi yo mu nɔ a fasaride n bɛ.» 25 Yusufu naxa a fala Misira mangɛ bɛ, «I xa xiye firinyi birin fe keren nan masenxi. Ala bara i rakolon fe ma a fama naxan nabade. 26 Na ninge solofere fanyie nun na tɔnsɔɛ solofere fanyie, ɲɛ solofere nan masenxi na ki. Na tan xiye keren nan a ra. 27 Na ninge xɔsixi xun nakanaxi solofere nun na tɔnsɔɛ ponpoe solofere foye naxee raganxi, nee fan ɲɛ solofere kaamɛ nan masenxi.» 28 «N xa nɔndi fala i bɛ, Ala bara fe masen Misira mangɛ bɛ a fama naxan nabade. 29 Yi ɲɛ solofere naxan fafe yi ki, e findima ɲɛ fanyi nan na Misira bɔxi bɛ. 30 Na na dangi, kaamɛ ɲɛ solofere gbɛtɛ fama fade, won nɛɛmuma nɛ na fe fanyi birin na. Kaamɛ bɔxi halakima nɛ. 31 Na findima fe magaaxuxi nan na, a lu alɔ sese fanyi mu nu raba yi bɔxi ma.» 32 «I yi xiye saxi nɛ dɔxɔ firin, barima Ala xa natɛ na a ra naxan mu kanama, a man mu buma a xa raba. 33 Mangɛ, yakɔsi a lanma i xa xaxilima fen naxan lɔnnixi. I xa Misira nɔɛ so na kanyi yi ra. 34 Mangɛ, i xa mixie sugandi naxee ɲɛngi fama sade bɔxi rawali xɔn ma yi ɲɛ fanyi solofere bun ma. Bɔxi daxamui busali suuli yo suuli, e xa fa keren na mangɛ xɔn ma, a xa a ragata. 35 E xa donse birin malan, e xa a ragata taae kui Misira mangɛ xa nɔɛ bun ma. 36 Yi donse ragataxi fama Misira bɔxi ratangade kaamɛ ma, naxan fama fade ɲɛ solofere bun.» 37 Na wɔyɛnyi naxa rafan Misira mangɛ nun a xa mixi birin ma. 38 Misira mangɛ naxa a fala e bɛ, «Won nɔma mixi nde sɔtɔde naxan luma alɔ yi xɛmɛ? Ala Xaxili na a bɛ.» 39 Misira mangɛ naxa a fala Yusufu bɛ, «Ala bara na fe birin masen i bɛ. Mixi yo mu na naxan xaxili fan alɔ i tan, a xa lɔnni man xa dangi i gbe ra. 40 I tan nan fama findide n ma banxi xunyi ra. N ma ɲama fama birade i xa yaamari nan fɔxɔ ra. N ma mangɛ kibanyi nan tun n nadangixi i ra.» 41 Misira mangɛ man naxa a fala Yusufu bɛ, «A mato, n bara nɔɛ so i yi ra Misira bɔxi birin ma.» 42 A naxa a xa gbeti xurundɛ ba a bɛlɛxɛ ra, a naxa a so Yusufu bɛlɛxɛ ra. A naxa sose fanyi ragoro a ma. A naxa kɔnmagore xɛɛma daaxi ragoro a kɔn ma. 43 A naxa a rate gise kui, naxan birama Misira mangɛ ragise fɔxɔ ra. Sɔɔrie nu fa a fala e xui itexi ra ɲama bɛ, «Wo xinbi sin!» Misira mangɛ a xa mangɛya taxu Yusufu ra na ki nɛ. 44 Misira mangɛ man naxa a fala Yusufu bɛ, «N tan nan mangɛ ra, kɔnɔ xa i mu yaamari fi naxan ma, fefe mu rabama Misira bɔxi ma.» 45 Misira mangɛ naxa Yusufu xili sa Safanati Paneya. A naxa Potifera, On sɛrɛxɛdubɛ, xa di ginɛ Asana, fi a ma. Yusufu naxa Misira bɔxi xun mato fɔlɔ a ra. 46 Yusufu simaya nu bara ɲɛ tongo saxan li, a fa Misira mangɛ yire tɛmui naxɛ.Na tɛmui Yusufu naxa keli Misira mangɛ yire, a sa Misira bɔxi birin iɲɛrɛ. 47 Na ɲɛ solofere fanyi kui, bɔxi birin naxa rawali. 48 Yusufu naxa donse birin malan naxan sɔtɔxi na ɲɛ solofere bun ma Misira bɔxi ma. A naxa donse ragata taae kui naxan sɔtɔxi daaxa. 49 Yusufu naxa donse xɔri gbegbe malan, alɔ mɛyɛnyi naxan na baa dɛ ra. A naxa gbo yɛ han a mu na xasabi sɛbɛ sɔnɔn, barima mixi yo mu nɔma a kɔnti kolonde. 50 Beenun kaamɛ ɲɛ sin tɛmui, Yusufu xa ginɛ Asana, On sɛrɛxɛdubɛ Potifari xa di ginɛ, naxa di firin bari a bɛ. 51 Yusufu naxa a xa di singe xili sa Manasi. Na nan na ki, Ala bara a niya n bara nɛɛmu n ma tɔɔrɛ birin ma, a nun n baba xa denbaya. 52 A naxa a xa di firin nde xili sa Efirami. Na nan na ki, Ala bara n findi di bari ra bɔxi ma n xun nu goroxi dɛnnaxɛ. 53 Ɲɛ fanyi solofere naxa dangi Misira bɔxi ma. 54 Kaamɛ ɲɛ solofere naxa a li fɔlɔ, alɔ Yusufu a tagi raba ki naxɛ. Kaamɛ naxa din duniɲa birin na, kɔnɔ baloe nu na Misira bɔxi tan ma. 55 Kaamɛ to bara Misira bɔxi birin suxu, ɲama naxa sɔnxɔɛ rate Misira mangɛ ma baloe fe ra. Misira mangɛ naxa a fala Misirakae birin bɛ, «Wo siga a fala Yusufu bɛ, a na fe naxan fala wo bɛ, wo xa na raba.» 56 Kaamɛ naxa din bɔxi birin na. Yusufu naxa donse malandee rabi, a naxa mɛngi sara Misirakae ma, barima kaamɛ nu bara sɛnbɛ sɔtɔ Misira bɔxi birin ma. 57 Mixie nu fa keli yire birin, fafe mɛngi sarade Yusufu ma, barima kaamɛ nu bara sɛnbɛ sɔtɔ duniɲa birin ma.