1 Samuel 17 (TOMA)
1 Filisiti nuiti ti ta-ɠɔɔɓɔgiti gaalɛɛni ba, ti ʋa kɔɔi loo. Ti ɓɔɠɔ ɠaalɛɛni ba Soko, Zuda yooi zu. Ti ta-ɠɔɔlaaɠai ʋuuni Efɛse-Damime, Soko ta Azeka ti yɔɠɔzuʋɛ. 2 Sayile ta Izilayɛle ɠɔɔɓɔgiti ɓalaa ti ɓɔɠɔ ɠaalɛɛni ba. Ti ta-ɠɔɔlaaɠai ʋu Ela ʋɛtugi zu, ti lopele ɓɛtɛni kɔɔɠɔ vai ma, Filisiti nuiti daalɔɠɔma. 3 Naa ɠɛai ma, Filisiti nuiti ti ɠɛni gize ɠila ma, Izilayɛle nuiti ɓalaa ti ɠɛ gizei taɠili ma, zɔɔla ʋelei, pɛtugi ɠɛ ti yɔɠɔzu. 4 Filisiti nuiti ta-ɠɔɔɠuluɓai ɠila ge ɠulani ti zaama. Gate taazuʋɛ nu ɠɛni de, daaseigi ɠɛni ga Goliate, sɔligɔi ɠɛni ga, mɛtɛlɛ saʋagɔ. 5 Maaɠilia ɠɛni de ga kɔlu ɓɔi bɔɔlɔgi, kɔlu zeɠei nii é ga kaka makɛ gelei, naa ɓalaa ɠɛni ga kɔlu ɓɔigi, buɲɛgi ɠɛni ga kilo ʋuulɔzita (60). 6 Kpekazuʋɛti makɛga ɠɛni de ga kɔlu ɓɔi kokologiti, kpɛɛn goi é ɠɛni zɛlɛni kpaki poluʋɛ, naa ɓalaa ɠɛni ga kɔlu ɓɔigi. 7 Ná-kpɛɛn wolai ma wului ɓaɠoni, eɠɛ seɠe vɛlɛ nui ná-gba gului, nii a ɗa seɠei ʋu ma, kpɛɛin ma mɛɛngi wuɲɛgi ɠɛni ga kilo lɔfela. Ná-kɔɔɠɔ zɛpɛ seɠe nui ɠɛni loni tuɠɔ. 8 Filisiti nui loni Izilayɛle ɠɔɔɠɔ nuiti daawu, é ɠɛ ti ma: «Lee vaa zu wo lopele ɓɛtɛzu kɔɔɠɔ vai ma? Nɔ̀un nà ga Filisiti nui, wa ma, wa ga Sayile ná-duɔiti. À nu ɠila kula, é ʋa gi kɔɔi ɠɔ gá tɔ. 9 Ni a vɔnina mà, é pàa, gá ɠɛ ga wa-luɔiti, kɛlɛ ni nà ɠa ga vɔni ma, gè paa, wa ɠɛ ga gá-luɔiti. 10 Za, gè malimasakɛɛi leʋea ga Izilayɛle ɠɔɔɓɔgi! À nu ɠila kula, gi kɔ gá tɔ.» 11 Siɛgi zu Sayile ta ná-kɔɔɓɔgi ti Filisiti nui naa wooi mɛnini da, ti zasuɓalini, ti wola lua. 12 Davide ɠɛni ga Efelata ʋɛlɛyeɠei wu nu, Izayi ná-doun zunui gila, nii é ɠɛni zeini Ɓɛteleyɛme, Zuda yooi zu, doun zunu lɔsaʋa ɠa é ɠɛni zea. Sayile ná-siɛgi zu, Izayi wɔlɔzaɠani niina ga gola. 13 Izayi ná-doun zunu mɔun saʋagɔiti ti ʋilɛni Sayile ʋolu kɔɔɠɔzuʋɛ. Ma mɔungi laa ɠɛni ga Eliyaɓe, felesiɛi laa ɠɛni ga Aɓinadaɓe, saʋasiɛi laa ɠɛni ga Sama. 14 Davide ɠa é ɠɛni ga doungoi ti pɛ su. Diɛ saʋagɔiti ti ʋilɛni Sayile ʋolu kɔɔɠɔzuʋɛ. 15 Davide ɠɛni liizu kɔɔlaaɠai zu, é ɗa ɠale ma Ɓɛteleyɛme, kɛɛɠɛ ná-baalagiti makɛ vai zu. 16 Sobu ɠilagila, kpɔkɔ ɠilagila, Filisiti nui ɠɛni losu Izilayɛle laawu. É kɛɛni ga folo ʋuunaanigɔ (40). 17 Názu ɠa Izayi ɠɛni la ná-doun zunui Davide ma: «Kilo ʋuusaʋagɔ (30) zeɠe, ani ɠae ɠeegai zu, è lii la, ta ɓulu puugɔi, è ti ve è-liɛni zea, kɔɔlaaɠai zu. 18 Folomaze puugɔi niiti ɓalaa seɠe, è li, è fe ta-ɠɔɔ ɠundiɠii ya, nii é nu waagila (1.000) unda. Li, è ka, ni è-liɛni kɛdɛgɛ, ɗa ɠɛna ʋaa, ti sabaliʋa ve è ya, è ʋaa la pɔ̀. 19 Ɗa ti ɠaazu Sayile ʋɔ bɛ, ta Izilayɛle ɠɔɔɓɔgi pɛ, Ela ʋɛtugi zu. Ta kɔɔi ɠa, ta Filisiti nuiti.» 20 Poluma zobui, Davide wuzeɠeni ga sobuzobui, é kɛɛɠɛ ná-baalagiti kaliva nu ɠili ma, ga naa ɗa ti makɛ. Kasɔi nii maanɛɛni ga é lii la, é naa zeɠeni, eɠɛʋelei kɛɛɠɛ boni ma la. Davide zeelini nɔ kpein, siɛgi zu kɔɔʋɛbɛi ɠɛni lopele ɓɛtɛzu la kɔɔɠɔ vai ma, ta ti ɗa kɔɔ ɓeei loo. 21 Izilayɛle nuiti ti lopele ɓɛtɛni, Filisiti nuiti ti lopele ɓɛtɛ, kɔɔɠɔ vai ma. 22 Davide ná-kasɔiti kalivaani kasɔ makɛ nui ma, é li ga kɔɔɠɔzu ʋelei, é diɛni tuʋɔ. 23 Davide ɠɛai ma ɓɔɛzu diɛni pɔ, é kaani ga, zunu ɠila ka ɠulazu Filisiti nuiti saama, daa ga Goliate, Gate nu ɠɛni de, é ɗa ma ɓɔɛ ɠilagi nɔ wo. Davide gooi mɛnini. 24 Izilayɛle ɠɔɔɠɔ nuiti kpein ti kaai ma, ti wola luani, ti ʋela. 25 Ti ɗa ɠɛ ɓɔɠɔ ma: «Wa zunui nii ɠaazu? Toɠa na ʋa mɔnɔ, ga é Izilayɛle ʋoomu, zɔi nɔpɛ a zoo é zunui nii ʋaa, masagi ɠa naavolo mɔinmɔin fe ma nui ya, é ná-doun anzanui ve bɛ ga vului, naa ʋolu é ma nui kɛɛɠɛ ná-pɛlɛyeɠei ɠula mului zu, Izilayɛle yooi zu.» 26 Davide zunuiti gaazaɠani, niiti ti ɠɛni koba, é ɠɛ ti ma: «Leeni ɠa ta fe naama nui ya, nii a zoo é Filisiti nui nii ʋaa, é unfe kasɔi zeɠe Izilayɛle unma? Filisiti nui nii ɠa ga leeni, tatipɛlɛʋolulala nui tɛi, a zɛnvu su ƓALAGI ná-kɔɔɓɔgi ʋoomu?» 27 Ti Davide wooɠaaʋoteni, ga minazeɠe gooi nii bogai naama nui vaa ma, nii a zoo é paa. 28 Diɛ Eliyaɓe goomɛnini, ti ɗa yɛpɛ ta zunuiti. É yiiɠaawanani, é ɠɛ Davide ma: «Lee ɠa è ʋaai kɛɛzu ʋɛ? Ɓɛ ɠa è baala kpulu koi yɛgai zea, teʋebai zu? Gè ɗa-wasogi ɠwɛɛ, ta kibɔɔlɔmai, nii é è-yiimaʋɛ. È ʋaaʋɛ ga è kɔɔɠɔzuʋɛ ɠa.» 29 Davide diɛ ɠaazaɠani, é ɠɛ ma: «Leeni ɠa gè kɛa ga faa ɲɔi? Gaazaɠa nɔ ɠa gè boga.» 30 Davide ʋoluaveni diɛ ʋa, é gaazaɠagi wo ga kɔɔɠɔ nui taɠili, é ma ɠaazaɠa gilagi nɔ woni, ga nu mɔinmɔin, ti ɗa gooɠaaʋote gilagi nɔ ve zea. 31 Davide ɓɔɛ wooi zeelini ɛsɛ pɛ ma, Sayile ɓɔɠɔi ɓalaa mɛnini, é Davide lolini. 32 Davide ɠɛni Sayile ma: «Màliɠii, nu nɔpɛ ge mina ɓɔɠɔ iɲɔteʋe Filisiti nui tɛi ná-faa zu, nɛ̀i gè ga ɗa-wotiɠɛ nui, nà liizu, gi kɔ gá tɔ.» 33 Sayile ɠɛni Davide ma: «Ɓa! È la zooga liizu laalɛɛzu Filisiti nui nii wu, mazɔlɔɔ ɗa ga zunu loungo nɔ, tama toɠa ga kɔɔɠɔ nu kaite ma loungo ziɛ su.» 34 Davide ɠɛni Sayile ma: «Siɛgi zu nɛ̀i gè ga ɗa-wotiɠɛ nui, nà la ɠɛna kɛ̀ɛ ná-baala kpulugiti makɛsu la, zalai ɓaa filɛ zuai ta a la ʋaana ga é togani gila kula baala kpulugi zaama, 35 gè ɓena ʋilɛ polu, gè toganii naa ɠula daaʋɛ. Ni zalai ɓaa filɛ zuai a la ɠalena ma, é laalɛ bù, gè ɓena so kɔma leɠai ʋa, gè yɛ doɠazu, gè paa. 36 Ʋele ɠana gè zalai ta filɛ zuai ma mɔinmɔin paani la. Zekana nɔ gè kɛɛzu la ga Filisiti nui nii, tatipɛlɛʋolulala nui tɛi, mazɔlɔɔ é zɛnvu su ƓALAGI ná-kɔɔɓɔgi ʋoomuga. 37 Ɠɔoɠɔ GALAGI nii é kùla zalai ta filɛ zuai zaingiti zea, naa ɠa zoo é kùla Filisiti nui tɛi zea.»Sayile ɠɛni Davide ma: «Liina, Ɠɔoɠɔ GALAGI yɛ è ʋa.» 38 Naa woga ʋoluma, Sayile Davide maaɠilini ga tɔ ɓɔɠɔi ná-kɔɔɠɔ zɔɔlaiti, é kɔlu ɓɔi bɔɔlɔgi lɔ unba, é kaka makɛ kɔlu zeɠei loo kɔba. 39 Kɔɔɠɔ maaɠili zɔɔlai naati poluma, Davide Sayile ná-boɠa zɔkpɔi ɠilini zaama, é ɠɛ é ziɛ la, kɛlɛ é la ɠɛni zooni é ʋa ziɛ. Tɔɔzei, é la ɠɛni naa ma pɔlɔma. É ɠɛni Sayile ma, naazu: «Gè la zooga gè ʋa ziɛ ga niiti pɛ, gè la ma pɔlɔma.» Davide ti kpein kula ɓɔɠɔ ma. 40 É ná-tukpɔi zeɠeni, é yei kɔtuɗɛi ɠobaʋɛ, é yiimazeɠe ga kɔtu lɔɔlugɔ náʋɛ, niiti ti maaloungai, é ti lɔ ná-ɓɔlɔi zu, é ná-fɛlɛvɛlɛgi zeɠe, é li Filisiti nui laalɔɠɔma. 41 Filisiti nui ta ná-kɔɔɠɔ zɛpɛ seɠe nui ɓalaa, nii é ɠɛni tuɠɔ, ti ɠɛni maaɓuɠazu Davide ʋa, vaavaa. 42 Filisiti nui wɛlɛni ga pagɔ, é Davide ɠaai ma, é lɛɠɛni su, mazɔlɔɔ zunu loungo ɠaazui ɠɛni ba, é ga kpɔi nu, pagai, dɔtɔai. 43 Filisiti nui ɓainni ga Davide, é ɠɛ ma: «Ɗa kàazu ga gilɛ ɓaa, è ʋaazu dàalɔɠɔma ga kpakuiti?» Kpegai ma ga Davide voovo, ná-galagiti kpein daaseigi zu, 44 é ɠɛni Davide ma: «Ʋa ʋɛ, gè è-ma zuai ve wɔniiti zea, ta dɔɓɔ zuaiti, ga ti-ɠɔnɔgi.» 45 Davide gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ɗɔun ɗa ʋaazu dàalɔɠɔma ga boɠa zɔkpɔi, ta kpɛɛin, naa ʋɛɛ kpɛɛn goi ʋa, kɛlɛ nɔ̀un nà ʋaazu è laalɔɠɔma Ɠɔoɠɔ GALAGI laaseigi zu, Fai-Pɛ-Maliɠii, Izilayɛle ɠɔɔɓɔgi ná-GALAGI, nii è poomugai. 46 Za, Ɠɔoɠɔ GALAGI zaalai zu, nà vɔnisu è ma, gè è ʋaa, gè ɗɔungi leʋe è ʋa. Foloi ʋa ɠɛ é li za, nà Filisiti ɠɔɔʋɛbɛiti ma ʋoomaiti kɛɛzu ga wɔniiti, ta dɔɓɔ zuaiti kɔnɔgi. Naazu etea pɛ ka kwɛɛ ga GALA ka Izilayɛle ʋɛ. 47 Bɛbɛi nii pɛ ka kwɛɛ ga Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa ɗa nu ɠizo, boɠa zɔkpɔ vaa la ba, ɓaa kpɛɛin. Mazɔlɔɔ, Ɠɔoɠɔ GALAGI ɠa po ge ga kɔɔi, toɠa wo lɔɔzu za gi yeezu.» 48 Gaamago nɔ, Filisiti nui tɔɔzeini ga ɠɛʋele ɓɛtɛa, é ʋa maaɓuɠa Davide ʋa. Davide suvilɛni ga ɓizaa kɔɔɠɔzuʋɛ, é ɗa li Filisiti nui laaɠomi su. 49 Davide yeelɔɔni ná-ɓɔlɔi zu, é kɔtu ɠila seɠe, é pili ga ná-fɛlɛvɛlɛgi. Kɔtui li nɔ, é ʋilɛ Filisiti nui loʋalaʋɛ, é lɔ nɔungi zu, Filisiti nui ɠula unga, é laaʋɛ zooi ma. 50 Davide vɔni pelei ɠana Filisiti nui ma, boɠa zɔkpɔ la ɠɛni zea, kɛni ná-fɛlɛvɛlɛgi nɔ, ta kɔtu ɠila kpe naa nɔ ɠa é Filisiti nui zɔɔni la, é paa. 51 Davide ɓizɛni, é zeeli Filisiti nui ma, é naa ná-boɠa zɔkpɔi ɠula ma laɠagi zu, é nɔungi leʋe ba. Filisiti nuiti ti kaai ma ga, ta-ɠɔɔɠuluɓai zaa, ti ʋelani. 52 Izilayɛle ta Zuda ɠɔɔɠɔ nuiti ti ʋilɛni Filisiti nuiti polu, ti ɗa kɔɔ ɓeei loo, ti yɛni Filisiti nuiti kpɛɛzu, eyɛsu ti zeeli pɛtugi ɠobaʋɛ, ta Ekelɔn taa ziɠidaʋɛ. Filisiti nui niiti ti ti ʋaani, naati ma ʋoomai vazani Saalayime ʋelei ma, eyɛsu é zeeli Gate ta Ekelɔn. 53 Izilayɛle nuiti ti zeɠeni Filisiti nuiti polu, ti ɠale ma naati ta-ɠɔɔlaaɠai zu, ti ɗa naati zeaɠɔligiti seɠe. 54 Davide Filisiti nui nɔungi zeɠeni, é lii la Zeluzalɛme. Kɛlɛ é naa ná-kɔɔɠɔ zɔɔlaiti puuni ná-seɠe ɠotai wu. 55 Siɛgi zu Sayile Davide ɠaani la, é ɗa li Filisiti nui laalɔɠɔma, é ná-kɔɔɠuluɓai Aɓenɛɛl ɠaazaɠani, é ɠɛ ma: «Zunu loungoi nii ɠa ga ɓɛ ná-doun zunu?» Aɓenɛɛl ɠɛni ma: «Ee, masagi, GALA ka kàazu, eɠɛʋelei è vulua la ga ɠite, gaamazu gè la naama vai ɠwɛɛ.» 56 Masagi ɠɛni ma: «Gaazaɠa bo, è ɠɛ zunu loungoi nii kɛɛɠɛ ɠwɛɛ.» 57 Davide ɠalegai ma ma, kpegai ma ga Filisiti nui ʋaa, Aɓenɛɛl loni tuɠɔ, ti li Sayile ʋɔ bɛ. Filisiti nui nɔungi ɠɛni dɛ zoni Davide ya. 58 Sayile Davide ɠaazaɠani, é ɠɛ ma: «Doungo, ɓɛ doun zunu ɠa ga ɗe?» Davide gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Nà ga ɗa-wotiɠɛ nui Izayi ná-doun zunui, Ɓɛteleyɛme nui.»