Genesis 24 (SUSU)
1 Na waxati Iburahima nu bara gɛ foride. Alatala nu bara barakɛ sa Iburahima xa fe birin. 2 Iburahima naxa a masen a xa walikɛe xunyi bɛ, naxan a ɲɛngi saxi a harige birin xɔn ma, «I bɛlɛxɛ sa n tabe bun ma kali ki ma. 3 N fafe i rakalide koore nun bɔxi Marigi Alatala ra, alako i naxa Kanaan ginɛ fen n ma di bɛ n sabatixi dɛnnaxɛ. 4 A xɔli n ma i xa siga n bari bɔxi nan ma, i fa mɛnni ginɛ nde fen n bɔnsɔɛ ya ma n ma di Isiyaga bɛ.» 5 A xa walikɛ naxa a yaabi, «Xa a sa li na ginɛ mu tin birade n fɔxɔ ra fafe yi bɔxi ma, n xa i xa di xanin i xa bɔxi ma, i kelixi dɛnnaxɛ?» 6 Iburahima naxa a yaabi, «I naxa n ma di ragbilen mɛnni de! 7 Alatala naxan na koore ma, naxan n tongoxi n bari mixie ya ma, naxan n nakelixi n ma bɔxi ma, a fa a kali a yi bɔxi fima nɛ n bɔnsɔɛ ma, a tan yati fama nɛ a xa malekɛ xɛɛde i malife ra, alako i xa nɔ ginɛ tongode mɛnni n ma di bɛ. 8 Xa na ginɛ mu fa sa tin birade i fɔxɔ ra, i fama nɛ ratangade n ma marakali ma, i naxan tongoxi n bɛ. Kɔnɔ i naxa n ma di xanin mɛnni de!» 9 Na walikɛ naxa a bɛlɛxɛ sa a marigi Iburahima tabe bun ma, a naxa a rakali. 10 A naxa ɲɔxɔmɛ fu tongo Iburahima xa ɲɔxɔmɛ gɔɔrɛ ya ma, a kote gbegbe sa e fari. A naxa keli, a siga Naxori xa taa Padan Arami bɔxi ma. 11 Iburahima xa walikɛ to mɛnni li, a naxa ɲɔxɔmɛe ragoro taa fari ma kɔlɔnyi nde sɛɛti ma. Nunmare tɛmui nan nu a ra, ginɛe minima ye bade tɛmui naxɛ. 12 A naxa Ala maxandi, «N marigi Iburahima Marigi Alatala, n bara i maxandi alako n ma ɲɛrɛ xa findi n bɛ xun nakeli ra to lɔxɔɛ. I man xa hinnɛ n marigi Iburahima ra. 13 I bara n to n na kɔlɔnyi sɛɛti ma, taa ginɛ dimɛe na fafe ye bade. 14 N fama nɛ ginɛ dimɛ nde maxɔrinde a xa a xa ye base so n yi ra, n xa ye min. Xa a sa n yaabi, ‹Ye min, n xa ye so i xa ɲɔxɔmɛe fan yi ra,› n fama nɛ a kolonde na tɛmui, i na ginɛ yati nan sugandixi i xa konyi Isiyaga bɛ. Na tɛmui n fama a kolonde i bara hinnɛ n marigi Iburahima ra.» 15 Beenun a xa gɛ na wɔyɛnyi ra, na nan lan Betuweli xa di ginɛ Rebeka naxa fa. Iburahima xunya Naxori xa mamadi nan lanxi a ma. A xa fɛɲɛ dɔxɔxi a tunki fari. 16 Ginɛ dimɛdi tofanyi nan nu a ra, naxan mu xɛmɛ fe kolon. A naxa goro kɔlɔnyi yire, a naxa a ye base rafe ye ra, a man naxa te. 17 Iburahima xa walikɛ naxa a gi a sa a ralan. A naxa a fala a bɛ, «N bara i maxandi, a lu n xa ye nde min, naxan na i xa fɛɲɛ kui.» 18 A naxa a yaabi, «N ba, ye min.» A naxa a xa fɛɲɛ ragoro a tunki fari, a ye so a yi ra. 19 A to gɛ na ra, a naxa a fala a bɛ, «N ye bama nɛ i xa ɲɔxɔmɛe fan bɛ, alako e birin xa ye min a fanyi ra.» 20 Mafuren, a naxa a xa fɛɲɛ ibagan kuurɛ kui, a man a gi sigafe kɔlɔn dɛ ra a xa ye gbɛtɛ ba. A naxa ye ba han ɲɔxɔmɛ birin naxa wasa. 21 Iburahima xa walikɛ nu fa a maɲɔxun, «Tɛmunde Alatala bara n ma biyaasi sɔɔnɛya n bɛ.» 22 Ɲɔxɔmɛe to bara gɛ ye minde, Iburahima xa mixi naxa ɲɔɛrasoe xɛɛma daaxi so Rebeka ɲɔɛ ra, naxan xa binyɛ giramu senni lima. A man naxa bɛlɛxɛrasoe firin xɛɛma daaxie so a bɛlɛxɛ ra, naxan keren xa binyɛ dangi giramu kɛmɛ ra. 23 A naxa ginɛdimɛdi maxɔrin, «Nde xa di lanxi i ma? Yandi, a fala n bɛ, i baba nɔma muxu yigiyade to kɔɛ ra?» 24 Rebeka naxa a yaabi, «Betuweli xa di nan lanxi n ma, Milika nun Naxori xa mamadi.» 25 A man naxa a fala, «Muxu xɔnyi sɛxɛ nun ɲooge gbegbe na na, yigiya fan na na wo luma dɛnnaxɛ.» 26 Iburahima xa walikɛ naxa a igoro bɔxi ma Alatala bɛ. 27 A naxa a fala, «N marigi Iburahima Marigi Alatala, n bara i tantu. I mu tagan hinnɛde n marigi Iburahima ra, i xa lanlanteya mu kana. Alatala n xun tixi n marigi Iburahima xabilɛ nan xɔnyi ra.» 28 Rebeka naxa siga a gi ra a nga yire, alako fe naxan dangixi, a xa a tagi raba a bɛ. 29 Rebeka taara Laban naxa a xulun sigafe ra kɔlɔn yire, Iburahima xa walikɛ nu tixi dɛnnaxɛ. 30 Laban nu bara a maaginɛ to, ɲɔɛrasoe a ɲɔɛ ra, bɛlɛxɛrasoe a bɛlɛxɛ ra. A man nu bara a xa dɛntɛgɛ mɛ, xɛmɛ naxan falaxi a bɛ. Na kui, a naxa siga na xɛmɛ ralande kɔlɔnyi fɛ ma, ɲɔxɔmɛe nu na dɛnnaxɛ. 31 Laban naxa a fala a bɛ, «Alatala bara baraka sa i tan naxan ma fe, i tixi be munfe ra, dɛnnaxɛ makuya taa ra? I xa so n xɔnyi. N bara banxi yailan i yigiya ra, n bara yire rafala i xa ɲɔxɔmɛe luma dɛnnaxɛ.» 32 Iburahima xa walikɛ naxa so Laban xɔnyi. Laban naxa ɲɔxɔmɛe xa kote ragoro, a fa donse so e yi ra, a yire yailan e bɛ. A naxa ye fan so Iburahima xa mixie yi ra, alako e xa e sanyie maxa. 33 Laban to fa donse ra e bɛ, Iburahima xa walikɛ naxa a fala, «N mu n dɛgema sinden, fo n xa n dɛntɛgɛ wo bɛ.» Laban naxa a fala a bɛ, «Awa yire, dɛntɛgɛ sa.» 34 Iburahima xa walikɛ naxa a masen, «N tan nan na Iburahima xa walikɛ ra. 35 Alatala bara barakɛ sa n marigi Iburahima xa fe ki fanyi. A bara findi banna ra, barima Alatala bara xuruse mɔɔli birin fi a ma, a nun gbeti, xɛɛma, konyie, ɲɔxɔmɛe, nun sofalee. Alatala bara na birin fi a ma. 36 N marigi Iburahima xa ginɛ Sara bara di fan bari a bɛ a xa foriɲa kui. Iburahima a harige birin fixi na di nan ma.» 37 «Iburahima n nakalixi nɛ, ‹I naxa ginɛ tongo n ma di bɛ naxan findi Kanaanka ra n sabatixi dɛnnaxɛ. 38 I xa siga n baba bariboore yire n xabilɛ tagi, alako i xa ginɛ tongo n ma di bɛ mɛnni.› 39 N marigi to na fala n bɛ, n naxa a maxɔrin, ‹Xa na ginɛ fa tondi birade n fɔxɔ ra go?› 40 A naxa n yaabi, ‹N ɲɛrɛma Alatala naxan ya i, a fama a xa malekɛ birade i fɔxɔ ra i xa ɲɛrɛ kui alako a xa sɔɔnɛya. I fama nɛ ginɛ tongode n ma di bɛ n xabilɛ tagi n baba xɔnyi. 41 I na siga n xabilɛ ra, xa e mu fa sa ginɛ dimɛdi so i yi ra feo, i bara ratanga n ma marakali ma.›» 42 «N to kɔlɔn yire li, n naxa Ala maxandi, ‹Alatala, n marigi Iburahima naxan batuma, n bara i mayandi i xa n ma biyaasi sɔɔnɛya. 43 I ya ti n na yi kɔlɔnyi sɛɛti ma. N fama nɛ ginɛ dimɛdi nde maxɔrinde naxan fafe ye bade, a xa ye so n yi ra naxan na a xa fɛɲɛ kui alako n xa a min. 44 Xa a n yaabi, «Ye min, n ye bama nɛ i xa ɲɔxɔmɛe fan bɛ, e min,» n a kolonma na tɛmui, Alatala na ginɛ dimɛdi yati nan sugandixi n marigi Iburahima xa di bɛ.›» 45 «Beenun n xa gɛ na wɔyɛnyi raɲɔnde n yɛtɛ ma, na nan lan Rebeka naxa fa, fɛɲɛ dɔxɔxi a tunki fari. A naxa goro kɔlɔnyi ra, a ye ba. N naxa a fala a bɛ, ‹N bara i maxandi, n ki ye, n xa a min.› 46 A naxa a xa fɛɲɛ ragoro mafuren a tunki fari, a naxa a fala n bɛ, ‹Ye min. I na gɛ ye minde n ye soma nɛ i xa ɲɔxɔmɛe fan yi ra.› 47 N naxa a maxɔrin, ‹Nde xa di na i ra?› A naxa n yaabi, ‹Betuweli xa di ginɛ nan n na, Naxori nun Milika xa mamadi.› Na kui n naxa xɛɛma so a ɲɔɛ ra, n naxa xɛɛma bɛlɛxɛrasoe so a bɛlɛxɛ ra. 48 N naxa n igoro bɔxi ma Alatala bɛ. N naxa n marigi Iburahima Marigi Alatala tantu, barima a bara n xun ti n marigi xunya xa di ginɛma ra, n xa a futi a xa di bɛ. 49 Yakɔsi, Laban, a fala n bɛ xa i bara tin fe fanyi nun fe tinxinxi rabafe n marigi bɛ. Xa na mu a ra n sigama nɛ yire gbɛtɛ.» 50 Laban nun Betuweli naxa a yaabi, «Alatala nan yi fe ragirixi. Muxu mu fama na maxɔrɔxɔde. 51 Rebeka nan tixi i ya i yi ki. A xanin i xun ma, alako a xa findi i marigi xa di xa ginɛ ra, alɔ Alatala a masenxi ki naxɛ.» 52 Iburahima xa walikɛ to na wɔyɛnyi mɛ, a naxa a igoro bɔxi ma Alatala bɛ. 53 Na xanbi, a naxa bunse gbeti daaxi, bunse xɛɛma daaxi, a nun dugie fi Rebeka ma. A naxa sanbɛ fanyie fi Rebeka nga nun a taara fan ma. 54 Na dangi xanbi, Iburahima xa walikɛ nun a xa mixie naxa e dɛge, e min, e fa so e sade.E to keli gɛɛsɛgɛ, Iburahima xa walikɛ naxa a masen Rebeka nga nun a taara bɛ, «Wo a lu fa n xa gbilen n marigi xɔnyi.» 55 E naxa a fala, «Rebeka xa xi fu ɲɔndɔn naba be sinden, na tɛmui wo fa siga.» 56 Iburahima xa walikɛ naxa e yaabi, «Wo naxa n makankan be. Alatala bara n ma biyaasi sɔɔnɛya. Wo a lu fa n xa gbilen n marigi xɔnyi.» 57 E naxa a fala, «Won xa Rebeka xili, won xa a kolon ɲanige naxan na a bɛ.» 58 E naxa Rebeka xili, e naxa a maxɔrin, «I wama sigafe wo nun yi xɛmɛ ra?» Rebeka naxa e yaabi, «Iyo, n wama sigafe.» 59 Na kui e naxa e xunya Rebeka nun a mɛɛnima so Iburahima xa walikɛ nun a xa mixie yi ra. 60 E naxa duba Rebeka bɛ a falafe ra,«Muxu xunya nan lanxi i ma.Ala xa i findi ɲama gbegbe barima ra.I bɔnsɔɛ xa nɔ i yaxuie ra.» 61 Rebeka nun a xa ginɛe naxa dɔxɔ ɲɔxɔmɛe fari, e naxa bira Iburahima xa walikɛ fɔxɔ ra. E birin naxa siga. 62 Isiyaga nu bara keli kɔlɔn yire naxan xili «Ala ɲiɲɛ naxan n toxi.» A nu bara sabati Negewi bɔxi ma. 63 Lɔxɔɛ nde, Isiyaga to mini a maɲɛrɛde daaxa nunmare tɛmui, a naxa Iburahima xa walikɛ xa ɲɔxɔmɛe to fa ra. 64 Rebeka to bara Isiyaga to, a naxa goro ɲɔxɔmɛe fari, 65 a fa walikɛ maxɔrin, «Nde na na xɛmɛ ra naxan sa fafe na ki, keli daaxa longori ra won nalande?» 66 Iburahima xa walikɛ naxa a yaabi, «N marigi nan a ra.» Na nan lan, Rebeka naxa a ya makoto a xa mafelenyi ra.Iburahima xa walikɛ naxa dɛntɛgɛ sa Isiyaga bɛ, a fe naxan birin nadangixi. 67 Na xanbi, Isiyaga naxa Rebeka xanin a nga xa kiri banxi kui, a a findi a xa ginɛ ra. Isiyaga naxa a xanu a bɔɲɛ birin na, han a nga xa faxɛ sunnunyi naxa ba a ma.