2 Kings 23 (TBIAOTANT)
1 Ezɨ Atrivim Josaia Juda ko Jerusalemɨn gumazir dapanibar diazɨ, me iza uari akufa. 2 Egha atrivim ko ofa gamir gumaziba ko, akam inigha izir gumaziba ko, Judan gumazamiziba ko Jerusalemɨn itir gumazamiziba, me ghua Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn uari akufa. Me uari akuvagha gɨvazɨ, atrivim Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim itir Akɨnafarir Rɨghizir me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn apizir kam inigha, an itir akaba bar me bagha dar bori. 3 Atrivim Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn tiar akamɨn boroghɨn itir guarir akɨnimɨn boroghɨn tughav ikia, Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim gamua kamaghɨn mɨgei: A bar guizbangɨra uan navir averiam ko, uan duamɨn aven, Godɨn Akar Gavgaviba ko, akar a me ganɨngiziba ko, arazir a ifongeziba, a bar dar amuam. Egh an Akɨnafarir kamɨn aven itir Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavimɨn akaba bar dar gɨn mangam. Ezɨ gumazamiziba uaghan bar Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavir kamɨn akabar gɨn mangasa kamaghɨra akar dɨkɨrɨzir mam gami. 4 Ezɨ gɨn Atrivim Josaia, ofa gamir gumazibar dapanim Hilkia ko, ofa gamir gumazir an apengan ingariba ko, ofa gamir gumazir Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn tiar akamɨn gariba, me inigha akar gavgavim me mɨkemegha ghaze, Me Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven mangɨ, asem Bal ko, aser amizim Asera ko overiamɨn itir bizibar ziaba fer biziba, me bar ada inigh azenan izɨ. Me bizir kaba bar ada inigha azenan izezɨ, atrivim bizir kaba bar ada inigha, nguibar ekiamɨn azenan ghua, Kidronɨn Fanemɨn danganir konimɨn da tue. Ezɨ biziba bar isigha gɨvazɨ, me dar averenim inigha, Betelɨn nguibar ekiamɨn ghu. 5 Egha Atrivim Josaia, aseba bagha ofa gamir dakozibar ofabagh amir ofa gamir gumaziba batoke. Judabar atriviba, fomɨra ofa gamir gumazir kabav sevezɨ, me mɨghsɨabar pɨn itir danganir asebar ziaba febar ofabagh ami. Ezɨ asebar ziaba fer danganir kaba, da Judan nguibabar ikia egha Jerusalemɨn boroghɨn iti. Atrivim Josaia uaghan asem Bal ko, aruem ko, iakɨnim ko, mɨkoveziba ko overiamɨn itir bizir igharaziba sara, dar ofa gamir gumaziba batoke. 6 Egha a Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn aven itir aser amizim Aseran marvir guam batuegha, a inigha Jerusalemɨn azenan ghua Kidronɨn Fanemɨn danganir konimɨn uaghira a tuazɨ a isi. Egha gɨn an averenim inigha a mɨsozi a pauran mɨraram oto. Ezɨ me ghua pura tintinibar Jerusalemɨn gumazamizir kɨnir oveaghuezibar mozibar danganibar a inge. 7 Ezɨ Josaia mɨgeima, me ghua gumazir poroghamiba uari bakɨa uari koma akuir arazim gamibar danganiba, da Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn boroghɨn iti, egha me datɨrɨghɨn bar ada akaragharɨki. Dɨpenir kaba, da nguazir otevir amiziba aser amizim Aseran marvir guam bagha inibar ingari naghɨn iti. 8 Ezɨ Atrivim Josaia, Judan kantrin aven itir mɨghsɨar orazibar ghua, ofa gamir gumaziba ofa gamir danganiba bar dagh asɨghasɨki. A notɨn amadaghan Geban nguibar ekiamɨn ikegha ghua, sautɨn amadaghan Berseban nguibar ekiamɨn tuziba, a bar dagh asɨghasɨki. Atrivim Josaian arazir kam bangɨn, danganir asebar ziaba fer kaba, da datɨrɨghɨn gumazamizibar damazibar bar mɨze. Ezɨ Josaia nguibar kabar ofa gamir gumaziba bar me inigha Jerusalemɨn ize. Egha uaghan ofa gamir dakozir Josuan tiar akamɨn boroghɨra itibagh asɨghasɨki. Gumazir kam Josua, a Jerusalemɨn gavmanɨn gumazir dapanir faragha zuim, a faragha Jerusalemɨn nguibar ekiamɨn aven zuir tiar akar ekiar agharir kɨriamɨn itimɨn, ofa gamir dakozir kabar ingari. 9 Ezɨ mɨghsɨabar pɨn ingarir ofa gamir gumazir kaba, kar ofa gamir gumazir atrivim inigha Jerusalemɨn izeziba, me Ikiavɨra Itir Godɨn ofa gamir dakozir Jerusalemɨn aven itimɨn ofa damuan kogham. Bar puvatɨ. Me pura uan adarazi ko ikia yis puvatɨzir bret api. 10 Faragha zuir dughiamɨn, danganir asebar ziaba fer mam iti, me a dɨbora ghaze, Tofet, a Hinomɨn danganir zarimɨn iti. Ezɨ Josaia danganir kam gamizɨ a gumazibar damazibar bar mɨze. Kamaghɨn amizɨ, gumaziba faragha amizɨ moghɨn me ua danganir kamɨn mangan kogh, uan boriba isɨ asem Molek bagh ofan mɨn ua da tuan kogham. 11 Fomɨra Judabar atrivir maba ghaze, aruem an aser mam. Egha me an ziam fe. Me hoziabar nedazir maba ko mɨdorozir karisba isa, aruem bagha da amɨsevegha da isa nguazir otevir mam, a Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim avɨnizir dɨvazimɨn tiar akamɨn boroghɨn iti, me da arɨki. Nguazir otevir kam a dɨvazimɨn boroghɨn ikia, atrivimɨn ingangarir gumazim Natanmelekɨn dɨpenimɨn boroghɨra iti. Ezɨ Atrivim Josaia hoziar kaba ko karisɨn nedazir kaba tuezɨ, da bar isi. 12 Ezɨ atrivimɨn dɨpenim gisɨn danganir mam iti, me a dɨbora ghaze, Atrivim Ahasɨn Danganim. Fomɨra Judabar atrivir maba, ofa gamir dakozir maba danganir pɨn itir kamɨn dar ingari. Ezɨ uaghan Atrivim Manase, Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenim avɨnizir dɨvazimɨn aven uari akuvir danganir pumuningɨn, ofa gamir dakozir mabar ingari. Ezɨ datɨrɨghɨn Atrivim Josaia ofa gamir dakozir kaba bar dagh asɨghasɨki. Egha gɨn me ofa gamir dakozir asɨghasɨghizir kabar mɨneziba ko dar oteviba inigha ghua, Kidronɨn Fanemɨn danganir konimɨn da makuni. 13 Josaia, Atrivim Solomon fomɨra ofa gamir dakozir Jerusalemɨn amadaghan aruem anadi naghɨn, Olivɨn Mɨghsɨamɨn sautɨn amadaghan itibagh asɨghasɨki. Aser kaba, aser amizir kuram Astarte, ko Moapian aser kuram Kemos, ko Amonian aser kuram Molek, Solomon dar ziaba fasa ofa gamir dakozir kabar ingari. Aser kaba, kar Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn bizir bar kurar a bar aghuaziba. 14 Atrivim Josaia dagɨar guarir dɨghoriba itiba apɨragharɨgha, temer guarir aser amizim Aseran nedazim itiba okagharɨki. Egha a gumazir aremegha gɨvazibar aghariba inigha, tintinibar asebar ziaba fer danganibar da kuni, egha kamaghɨra danganir kabagh amizɨ, da gumazamizibar damazibar mɨze. 15 Bar fomɨra, Nebatɨn otarim Jeroboam, Betelɨn nguibar ekiamɨn ofa gamir dakozir mam ko mɨghsɨabar pɨn itir asebar ziaba fasa danganir mamɨn ingari. Jeroboam, an atrivir fomɨra Israelia gekuizɨ me Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn arazir kurabagh ami. Ezɨ datɨrɨghɨn Atrivim Josaia, Betelɨn ghugha gumazibav kemezɨ, me asebar ziaba fer danganir kabagh asɨghasɨgha, ofa gamir dakoziba apɨragharɨki. Me asebar ziaba fer danganibagh aborozɨ da isi, egha gɨn me avimɨn averenim inigha a mɨsogha zuima a pauran mɨn oto. Egha me uaghan aser amizim Aseran marvir guam inigha avimɨn a tuazɨ a isi. 16 Ezɨ Atrivim Josaia mɨghsɨar kamɨn tughav ikia egha a raghɨrɨgha, mozir mabar garima da iti. Ezɨ a gumazibav kemezɨ, me ghua gumazir ariaghirezibar aghariba asizɨ, ana da isa Jeroboamɨn ofa gamir dakozim gatɨgha avimɨn dagh aborozɨ da isi, ezɨ bizir kam ofa gamir dakozim gamima, a gumazamizibar damazimɨn bar mɨze. Egha arazir kam a Ikiavɨra Itir Godɨn akar a fomɨra uan akam inigha izir gumazir mamɨn akam garugha mɨkemezim gamizɨ, a guizbangɨram oto. 17 Josaia aghariba tuegha gɨvagha, gumazir kuaba afir danganir igharazir mamɨn garima a iti. Ezɨ a men azara, “Kar tinan mozim?”Ezɨ Betelɨn nguibar ekiamɨn gumazamiziba Josaia ikaragha ghaze, “Kar Judan kantrin akam inigha izir gumazir kamɨn mozim, a fomɨra iza bizir nɨ datɨrɨghɨn ofa gamir dakozir kam gamizir bizibar gun mɨkeme.” 18 Ezɨ Josaia kamaghɨn me mɨgei, “Ia bizitamɨn a damuan markɨ. Ia an aghariba ateghtɨ da mar an mozimɨn ikɨ.” Kamaghɨn amizɨ, me an aghariba inizir puvatɨ. Egha uaghan me Samarian Distrighɨn akam inigha izir gumazir igharazir kamɨn aghariba inizir puvatɨ. 19 Fomɨra Israelian atriviba, Samarian Distrighɨn itir nguibar ekiabar asebar ziaba fer danganir mɨghsɨabar pɨn itibar ingari. Ezɨ men arazir kam Ikiavɨra Itir God gamizɨ, a men anɨngaghe. Josaia faragha Betelɨn nguibar ekiamɨn amizɨ moghɨn, datɨrɨghɨn a danganir kabagh asɨghasɨki. 20 Egha an asebar ziaba fer danganir kabar ofa gamir gumaziba bar me inigha, men ofa gamir dakozibagh isɨn me mɨsoghezɨ, me ariaghire. Egha a gumazir ariaghirezir igharazir mabar aghariba dakozir kabar da tuegha, ingangarir kam agɨvagha, uamategha Jerusalemɨn ghu. 21 Egha gɨn Atrivim Josaia akam gumazamiziba bagha anemaga ghaze, “Ikiavɨra Itir God, en God, Akar Dɨkɨrɨzir Gavgavim Itir Akɨnafarimɨn mɨkemezɨ moghɨn, E God Israelia Gitazir Dughiam Gɨnɨghnɨghamin Isam damuam.” Ezɨ gumazamiziba atrivim mɨkemezɨ moghɨram ami. 22 Gumazamiziba bar deraghavɨra isar kam gami. Me fomɨra gumazir dapanibar dughiamɨn tugha iza Israelia ko Judabar atrivibar dughiamɨn, gumazamiziba me Isar kam deragha a gamizir puvatɨ. Egha datɨrɨghɨn me bar deragha a gami. 23 Dughiar kamɨn, Josaia 18plan azenibar atrivimɨn itima, me Godɨn Akɨnafarimɨn Akaba deraghavɨra dar gɨn ghua, Ikiavɨra Itir God bagha Jerusalemɨn Isar kam deraghvɨram a gami. 24 Atrivim Josaia uaghan gumazir ariaghirezir gumazibar duaba ko mɨgeiba ko, nedazir muziarir gumaziba uan dɨpenibagh arɨziba ko, asebar marvir guar gumaziba ingarizir igharaziba sara batoke. Kar Jerusalem ko Judan nguibaba bar men asebar ziaba fer bizir kurar God bar aghuaziba, a bar da batoke. A kamaghsua, gumazamiziba Ikiavɨra Itir Godɨn Arazir Akɨnafarir kamɨn aven itiba bar dar gɨn mangasa a ifonge. Akɨnafarir kam, ofa gamir gumazibar dapanim Hilkia Ikiavɨra Itir Godɨn Dɨpenimɨn an api. 25 Josaia an atrivir bar aghuim. An navir averiam ko an duam ko an gavgavimɨn aven, a ifongiar vamɨra ko nɨghnɨzir vamɨrara iti, a Ikiavɨra Itir God baghavɨra ikia, Moses Osirizir Araziba bar dar gɨn mangasa. Fomɨra atrivitam Josaian mɨn derazir puvatɨ, egha gɨn atrivitam an mɨn itir puvatɨ. A bar me gafira. 26 Josaia guizbangɨra arazir aghuir avɨribagh ami, ezɨ Ikiavɨra Itir God, Atrivim Manase amizir arazir kurabagh nɨghnɨghavɨra iti, egha a Judaba bar men anɨngaghegha, an anɨngagharim gɨvazir puvatɨ. 27 Egha Ikiavɨra Itir God kamaghɨn mɨgei, “Kɨ fomɨra Israelian kantri gamizɨ moghɨn, kɨ bar arazir magh garimɨn Judan kantri damigham. Kɨ Jerusalem akɨrim ragh a gasaragham, kar nguibar ekiar kɨ ua bagha mɨsevezim. Egh dɨpenir kɨ mɨsevezɨ gumazamiziba an izɨ nan ziam famin kam, kɨ akɨrim ragh a gasaragham.” 28 Atrivim Josaia amizir bizir igharazibar eghaghanir igharaziba, akɨnafarir kamɨn iti, me kamaghɨn a dɨbori, Judan Atrivibar Eghaghaniba. 29 Josaia atrivimɨn itir dughiamɨn, Isipɨn Atrivim Neko, Isipɨn mɨdorozir gumaziba inigha Asirian atrivim ko mɨsoghasa Yufretisɨn Fanemɨn ghu. Atrivim Josaia bizir kamɨn akam baregha, uan mɨdorozir gumaziba inigha ghua Isipia ko mɨsosi. Me Megidon nguibar ekiamɨn boroghɨn mɨsozima, Isipian Atrivim Josaia mɨsoghezɨ, an areme. 30 Ezɨ Josaian apengan ingarir gumaziba an kuam inigha, mɨdorozir karisɨn mam gatɨgha, a inigha uamategha Jerusalemɨn ghu. Egha me Josaian kuam inigha an mozimɨn anefa. Ezɨ Judaba, Josaian otarim Joahas inigha, boremɨn an dapanim gingegha anemɨsevezɨ, a men atrivimɨn oto. 31 Joahas 23plan azeniba ikia Judabar atrivimɨn oto. Egha a Jerusalemɨn ikia iakɨnir 3plara atrivimɨn ike. An amebam, an ziam Hamutal, a Lipnan nguibamɨn gumazim Jeremaian guivim. 32 Joahas uan inazir afeziabar arazibar gɨn ghua, egha arazir kuraba Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn dagh ami. 33 Isipɨn Atrivim Neko, Joahasɨn atrivir ingangarim agɨfa, egha a isa Riplan nguibar ekiamɨn kalabus gatɨ, an Hamatɨn kantrin aven itir nguibam. Ezɨ Joahas Jerusalemɨn aven uam atrivimɨn itir puvatɨ. Ezɨ Atrivim Neko Judan kantrin gumazamizibagh amima, me takisɨn mɨn dagɨaba a ganɨdi, dar dɨbobonim, 3,400 kilogrem silva ko 34 kilogrem gol. 34 Ezɨ Atrivim Neko, Josaian otarir mam Eliakim ini, egha a Eliakim gamizɨ, a Josaian danganim inigha Judabar atrivimɨn oto. Ezɨ Atrivim Neko Eliakimɨn ziam adegha, ziam Jehoiakim a gatɨ. Egha gɨn Atrivim Neko Joahas inigha Isipɨn kantrin ghu. Ezɨ Joahas Isipɨn ikia ghuava areme. 35 Ezɨ Atrivim Jehoiakim, takisɨn mɨn dagɨaba isɨ Atrivim Neko danɨngasa, gumazamiziba bar me da silvaba ko golba ini. Jehoiakim me mɨkemeghtɨ, me takisɨn dagɨaba manmaghɨn tughtɨ, me a danɨngam. Gumazir dagɨar bar avɨriba itiba, me dagɨar avɨriba anɨdi. Ezɨ gumazir dagɨar avɨriba puvatɨziba, me dagɨar muziaribara anɨdi. Ezɨ Atrivim Jehoiakim silvaba ko golba inigha, Atrivim Neko bagha da amada. 36 Jehoiakim 25plan azeniba ikia, Judabar atrivimɨn oto. Egha a Jerusalemɨn ikia 11plan azenibar atrivimɨn ike. An amebamɨn ziam, Sebida, a Ruman nguibar ekiamɨn gumazim Pedaian guivim. 37 Jehoiakim uan inazir afeziabar arazibar gɨn ghua, arazir kuraba Ikiavɨra Itir Godɨn damazimɨn dagh ami.