Luke 12 (TOMA)
1 Naama ziɛgi zu, nu waa mɔinmɔingiti ti ɠaalɛɛni ba Yesu ɠoba, ti mɔin ʋelei ma, ti ɗa ɠɔɠɔlo ɓɔɠɔ ma. Yesu tɔɔzeini ga ɠɛa ná-kaladopoiti ma naazu: «À dama ga Faliziɛinti ta-lɛʋɛi, nii é ga ta-wooveledai. 2 Tɔɔzei maalɔɔɠu vaa nɔpɛ ge la ná, nii é la ɠulaa kɛlɛma. Dɔɔɠuzu vaa nɔpɛ ge la ná, nii é la ɠwɛɛga. 3 Naa ɠa é ba, nii nɔpɛ wo bogai dɔɔɠuzu, naa ɠa mɛni kɛlɛmaʋɛ. Nii wo laaʋɛai woiyeɠei la, wo bo pɛlɛ laaɠulugai wu, naa ɠa wo ga woo wola pɛlɛ ɠɔmaʋɛti. 4 «Nà nii wosu wo ma, wɔi wo ga bɔ̀ɔlaiti: À mina lua naati ba, niiti ta zoo nui ɓusɛi nɔ ʋaazu, kɛlɛ ti la zooga faa ɠili kɛɛzu naa ʋolu. 5 Zɔi wa lua ba, ɓɛ gè naa lɛ ga woye. À lua GALA ba, nii zobogi bɛ, a nu ʋaana, é pili ya undaaʋili abui zu. Ungo, gè bo wo ma, naa ɠa maanɛai wo lua ba. 6 «Nu la ɗa ga soolo dɔɔlugɔi ʋɔdia ga wali ɠae felegɔ ɓaa? Tama GALA ge la ɗa ga yeemaa ti ɠila kpalaa ma. 7 É ɓudɛ naa maazu, wɔundeɠai pɛ gaalugɛ vɔlɔ. À mina lua, wo vizɔgɛ soolo kpulugiti ba. 8 «Gè bo wo ma, zɔi nɔpɛ a ɠeke suziɠa ga nà-faa, nuiti gaazu, Nu ná-Doun Zunui ɓalaa ɠa ɠeke suziɠa ga naama nui ná-faa, GALA ná-geezuɠeelaiti gaazu. 9 Kɛlɛ zɔi é ɠɛlɛzu bà nuiti gaazu, kɛlɛi ɠa wo naama nui ʋa GALA ná-geezuɠeelaiti gaazu. 10 Tama zɔi nɔpɛ é kpɔɛ wosu Nu ná-Doun Zunui laalɔɠɔma, naama nui zuvaa ɠa yɛ, kɛlɛ zɔi é woo ɲɔu wosu Zɛnvu Ɲadegai laalɔɠɔma, naama nui zuvaa la yɛga. 11 «Siɛgi zu ti liizu la ga woye GALA dɛbi ʋɛlɛiti bu, ɓaa kundiɠiiti ta zobobɛ nuiti kakala, à mina yiizoolɛ ga ʋelei wa woozuɠula la, ɓaa nii wa bo. 12 Mazɔlɔɔ naama yeeɠɛɠalai nɔ zu, Zɛnvu Ɲadegai ɠa wo ɠala ga nii maanɛai ga wo bo.» 13 Nu ɠila ge yɛni bɛbɛi zaama, é ɠɛ Yesu ma: «Kalamɔn, bo kɛ̀ɛloin ma, é gi-ɠɛɛ ʋoganii ɠaaɠwɛ gi yɔɠɔzu.» 14 Yesu gooɠaaʋoteni, é ɠɛ ma: «Ɓɛ ɠa é sèiɗa ga wa-lukpɔɠaaleʋe nui, ɓaa wo-ɠɔli gaaɠwɛɛ nui?» 15 Naa ʋoluma é ɠɛni ti pɛ ma: «À dama kpaan ga ɓɔɠɔ, koozu yii pɛ ma, tɔɔzei nui yɛnvui la ɠilini sɔlɔɔgi ʋa, anɛɛ ɓalaa ma nu wola ɓɛtɛʋɛ.» 16 É niima vaalaalii woni ti ma, é ɠɛ ma: «Kpɛtɛ nui ta ɠɛni ná, nii ná-kpalagi wola ɓɛtɛni. 17 É ɓɔɠɔ ɠaazaɠani, é ɠɛ ma: ‹Nà kɛ ɠale? Mazɔlɔɔ ada wola la mɔ zèa, ʋɛ nà nà-kpalagi zu aniiti pu ná.› 18 Naa ʋoluma é ɠɛni ma: ‹Nii gè kɛɛzu, naa ɠa ga, gè nà-kotaiti golo, gè ma wolaiti to, gè nà-moloi ta kɔ̀ligi mɔtaiti pɛ pu ti zu. 19 Nà ɠɛ niina ɓɔɠɔ ma: Ee, anii wola mɔinɗa è ya kona mɔinmɔin daawu. Looɠo, è laami, è ɓɔɔle, è koozunɛɛi ɠula.› 20 Kɛlɛ GALA ge ɠɛni ma: ‹Ɠimalala nui, za ɓidii nɔ è-yɛnvui ɠa ɠula è zu, naazu nii pɛ è gaalɛai ba, ɓɛ ɠa naati ta yɛ zea?› 21 Ʋele ɠana a ɗa ɠɛ la ga nui naa, nii é naavoloi ɠaalɛɛzu ba ɓɔɠɔ ʋɛ, kɛlɛ é la ga kpɛtɛ nu GALA gaazu.» 22 Naa ʋoluma, Yesu ɠɛni ná-kaladopoiti ma: «Naa ɠa é ba, nà bosu wo ma ga: À mina yiizoolɛ ga ɠɔnɔgi ma vaa, nii wo ɓɛdɛi ba wo ʋa zɛnvui wo, ɓaa maaɠili zɔɔlaiti wo-ɓusɛi vaa zu. 23 Mazɔlɔɔ nu yɛnvui leʋegɛ ɠɔnɔgi ʋa, nu ɓusɛi leʋegɛ maaɠili zɔɔlaiti ba. 24 À kalawɔniiti pɛtɛ dɛɛ. Ti la molo vazasu, ti la molo leʋezu, daamiani makɛ ʋɛlɛ la ti ya, molo ɠota la ti ya. Tama GALA ka ti ɠɔnɔkulazu. Wo vizɔgɛ wɔniiti ba! 25 Tɔun vɔlɔ wo zaama, ɓɛ ɠa a zoo ná-ziizoolɛi zu, é ta ɓɔ sii ma voloiti ba? 26 Ni wa ma, wo la ziɛzu faa yɔɠɔfɛlɛ koi naati bu, lee vaa zu wa yiizoolɛ ga fai mɔtaiti? 27 «À pɛtɛ dɛɛ, ʋelei tufa ʋuaiti ti wɔɔlɔzu la. Ti la botii ɠɛɛzu, ti la ɓalaa seɠe vɛlɛzu. Tama nà bosu wo ma ga: Anɛɛ Salomɔn ɓɔɠɔi yɛgɛ ná-lɛbiyai pɛ su, kɛlɛ é la ɓɔɠɔ maaɠilini pɛ, é ʋa zeeli ti ɠila kpalaa su. 28 Ni GALA ka dɔɓɔzu lufai maaɠilizu ɠana, nii é ná za, lina é ʋaazu ʋilisu abui zu, é la wo maaɠilia, é ʋa leʋe tufai ʋa ɓaa? Ee, wa-ɠidaaleʋei lɔiʋɛ dɛ ɗɛ! 29 «Wɔun, à mina naa ɠaiziɛ, nii wa mi, ta nii wa kpɔle. À mina yiizoolɛ. 30 Tɔɔzei, zii ɠiligiti pɛ ka ta ɗa naama aniiti gaiziɛ. Kɛlɛ wo-Ɠɛɛ kwɛni ga wo ɓɛdɛi ɠa naati ba. 31 À GALA ná-masadai mu gaiziɛ, naa ʋoluma naati ta la maazu, é ve wo ya. 32 «À mina lua, ma ɓulukoni, tɔɔzei nɛɛʋɛ wo-Ɠɛɛ ʋɛ ga é masadai ve wo ya. 33 À wo-ɠɔligiti pɔdi, wo ma naavoloi ve bala nuiti bɛ ga faaɓɔɠɔ. À wali ʋuu ɓɔlɔiti kpɛtɛ ɓɔɠɔ ʋɛ, niiti ti la ɠoloɠologa, wo naavoloi ɠaalɛ ba geeɠɔlɔgi zu, nii é la ɓega, ʋɛ unma nu la ná, ta ɓaɠaɓaɠa la ani ɠoloɠologa ná pɛ. 34 Mazɔlɔɔ ʋɛ wa-naavoloi ná, miná ɠa wo-yii ná ɓalaa.» 35 «À ɠɛʋele ɓɛtɛ, wo zaamaɠili, wa-lanboiti gaazogai ɠɛ de. 36 Wo ɠɛ ga botiɠɛ nuiti kɛʋele, niiti ti ti-maliɠii ɠalema ziɛgi maaɓɔunsu, é zeɠe vulu ɠɛɛzuʋɛ, naa ɠa a kɛ a ʋaana nɔ feya, é pɛlɛi laaloɠa, ti daalao tuɠɔ. 37 Undaanɛ nu ɠa ga botiɠɛ nui niiti ti-maliɠii ʋaazu, é ti ɠa ɠaazu ɠa! Gè bo wo ma ga gaamai, toɠa zaamaɠili, é ti zei daami laɓalii ɠakala, é ʋa, é ɗa ti maaleʋebo. 38 É ʋaani ga kua zaamai ɓaa gosui yeeɠɛɠalai, ni nɔ a ʋaana, é ti ɠa ɠaazu ɠa, ti undaanɛɛʋɛ. 39 À nii ɠaaɠa ga pagɔ: Ni pɛlɛ kɛɛɠɛi ɠɛni kwɛɛni yeeɠɛɠalai nii unma nui ʋaazu ma, a la ɠaazuɓa, nii a kɛ é mina ná-pɛlɛi yɛ ná, naa ʋa daaɠale. 40 Wa ɓalaa, à ɠɛʋele ɓɛtɛ, mazɔlɔɔ Nu ná-Doun Zunui ɠa ʋaazu yeeɠɛɠalai ta ma, nii wo la vɔlɔ ɠisiɛni su pɛ.» 41 Piyɛlɛ gaazaɠani, é ɠɛ ma: «Màliɠii, gá ɠa è naama vaalaalii wosu gi ma, ɓaa ɛsɛ pɛ be?» 42 Maliɠii ɠɛni ma: «Naavolo unda nui ɓɛ ɠa mu é ga wooɠɛɠila nui ta keleɠelegai, nii maliɠii seiɗai ná-botiɠɛ nuiti unda, nii a kɛ é ɠɔnɔgi ve ɛsɛ zea, yeeɠɛɠalai ma nii soloogai? 43 Undaanɛ nu ɠa ga naama wotiɠɛ nui, siɛgi zu maliɠii ʋaazu la, é ka, é ɗa naa ɠɛ, nii ma levei veai zea. 44 Gè bo wo ma ga gaamai, maliɠii ɠa sei kɔligiti pɛ unda. 45 Kɛlɛ ni botiɠɛ nui naa ɠa ɠɛɛna ɓɔɠɔ ma: ‹Màliɠii la ʋaazu fala,› é tɔɔzei niina ga é ɗa botiɠɛ zunuiti ta ma anzanuiti doɠa, é ɗa daami wola wo, é ɗa dɔɔi ɓɔle, naa ɗa so, 46 naazu maliɠii ɠa ʋaazu, foloi botiɠɛ nui ɠi ge la ba la, yeeɠɛɠalai nii é la kwɛɛ. Maliɠii ɠa faa zei ma ga gola, é so, ʋelei nu a ɗa kidaaleʋelala nuiti so da. 47 «Botiɠɛ nui nii é maliɠii yiimai ɠwɛɛgai, tama é la kɛʋele ɓɛtɛ nɔpɛ kɛɛni, ta é la naa yiimai ɠɛɛni, toɠa loɠa ga kpakɔ ɲɛ mɔinmɔin. 48 Kɛlɛ zɔi é la maliɠii yiimai ɠwɛɛni, tama é doɠa vaiti kɛ, naa la kpakɔ ɲɛ mɔinmɔin sɔlɔɔga. Zɔi GALA ge ani mɔinmɔin feai zea, ma mɔinmɔin maa ɠa loli naa ma. Zɔi GALA ge ma mɔinmɔin kalivaai ma, toɠa ma mɔinmɔin maaɠaazaɠabo naa ma.» 49 «Pàaʋɛ ga gè abui lo eteai ʋa, tama wɔin ɠa mà ga é zo niina! 50 Kɛlɛ ɓatizei ta ɠa ná nii maanɛai ga gè sɔlɔɔ dɛ. Kidaaʋili gola ɠa mà eyɛsu naa laazeeli! 51 Wa ɠisiɛzu ga nɔ̀un paaʋɛ ziilɛi feezu eteai ʋɛ ɓaa? Ɓa-o, nà bosu wo ma ga: Zeeɠaaɠwɛɛi mu ka pàai la. 52 Tɔɔzei za ʋoluma, nu lɔɔlugɔ a ɠɛna pɛlɛ ɠilagi wu, ti yeeɠaa ɠa ɠwɛɛ su, saʋagɔi ɠɛ felegɔi laalɔɠɔma, felegɔi ɠɛ saʋagɔi laalɔɠɔma. 53 Doun kɛɛɠɛi ɠa ɠɛ doun zunui laalɔɠɔma, doun zunui ɠɛ kɛɛɠɛ laalɔɠɔma, doun dee ɠa ɠɛ doun anzanui laalɔɠɔma, doun anzanui ɠɛ dee laalɔɠɔma, leemɔɔin ɠa ɠɛ ná-doun anzai laalɔɠɔma, loun anzai ɠɛ deemɔɔn laalɔɠɔma.» 54 Yesu ɠɛni ʋolu bɛbɛi ma: «Wa tonaɓiingi ɠaana, é ɗa wuzeɠe folo liizu ʋelei, wa ɗa ɠɛ ma gaamago: ‹Tonai ɠa ʋaazu,› tama naa ʋa. 55 Wa fiilɛi ɠaana, é zeɠezu ga lɛkpɛmaʋɛ nu yeezazu ʋelei, wo ɠɛ ma: ‹Diegi ɠa ʋaazu zeizu,› diegi ma ge zei. 56 Woovele nuiti, wo zoogɛ zooi ta geeɠɔlɔgi ɠaa vaiti gaaɠaazu, lee vaa zu wo la zoosu wo ʋa niima yeeɠɛɠalai zu vaiti gaaɠa mu?» 57 «Lee vaa zu ɓalaa wa ɓɔɠɔi wo la zɔɠɔzuɠulai ɠɛa ga ʋelei soloogai la? 58 Ni nui ta a è maaɓaazaɠa laana, wa ma, wo ɗa li ʋɔɔma tukpɔɠaaleʋe nui ɠakala, ɠaaɓa, wo yɛ pelei zu, è wo yɔɠɔzuɓɛtɛ, naa ɠa a kɛ é mina è ve tukpɔɠaaleʋe nui ya, naa ʋa è ve salaʋusui ya, naa ʋa è ʋili kasoi ɠa. 59 Tama gè bo è ma: È la ɠulaa kasoi ɠa pɛ, kɛni ɗa ɓena ga ɗa walii pɛ sala.»